Unikający styl przywiązania

Unikający styl przywiązania: gdy bliskość budzi lęk

Unikający styl przywiązania to sposób budowania relacji, w którym emocjonalna bliskość budzi dyskomfort, a niezależność staje się priorytetem. Osoby z tym stylem przywiązania często unikają głębokich więzi, kontrolują swoje emocje i trzymają innych na dystans. Choć na zewnątrz mogą wydawać się samowystarczalne i niezależne, wewnątrz często zmagają się z trudnościami w zaufaniu innym i obawą przed odrzuceniem. Skąd bierze się unikający styl przywiązania i jak wpływa na nasze relacje? Odpowiedzi na te pytania mogą pomóc w zrozumieniu mechanizmów, które kierują naszym życiem emocjonalnym.

Czym jest styl przywiązania?

Aby zrozumieć, na czym polega unikający styl przywiązania, warto najpierw wyjaśnić ogólną koncepcję stylów przywiązania. Teoria przywiązania została opracowana przez Johna Bowlby’ego, który badał relację między dzieckiem a jego głównym opiekunem (najczęściej matką) i zauważył, że wczesne doświadczenia z opiekunami wpływają na sposób, w jaki budujemy relacje w dorosłości.

Mary Ainsworth, kontynuując prace Bowlby’ego, wyróżniła trzy główne style przywiązania:

• bezpieczny – charakteryzujący się poczuciem komfortu w bliskich relacjach,
• lękowo-ambiwalentny – związany z niepewnością i silnym pragnieniem bliskości,
• unikający – polegający na dystansowaniu się od emocjonalnej bliskości.

Styl przywiązania rozwija się na podstawie interakcji dziecka z opiekunami i stanowi schemat, według którego budowane są przyszłe relacje interpersonalne. Powstała jeszcze definicja czwartego rodzaju, zdezorganizowany styl przywiązania.

Jak kształtuje się unikający styl przywiązania?

Unikający styl przywiązania rozwija się wtedy, gdy opiekunowie nie reagują adekwatnie na potrzeby emocjonalne dziecka. Może to wynikać z:

• emocjonalnej obojętności opiekuna,
• surowego wychowania i wysokich wymagań,
• unikania bliskości i czułości w relacji z dzieckiem,
• niestabilnej dostępności emocjonalnej (np. z powodu depresji lub problemów psychicznych opiekuna).

Dziecko, które wielokrotnie doświadcza odrzucenia swoich potrzeb emocjonalnych, uczy się tłumić własne emocje, aby uniknąć bólu. Z czasem zaczyna wierzyć, że nie może liczyć na wsparcie innych i że samodzielność oraz emocjonalne uniezależnienie się to jedyna strategia przetrwania.

W praktyce oznacza to, że dziecko uczy się radzić sobie samo, nie sygnalizując swoich potrzeb i nie licząc na wsparcie dorosłych. Może również przejawiać tendencję do zamykania się w sobie, unikania rozmów na temat uczuć i minimalizowania znaczenia relacji międzyludzkich. Dodatkowo, w niektórych przypadkach, dziecko może być nagradzane za swoją niezależność i brak potrzeby emocjonalnego kontaktu – zarówno przez rodziców, jak i otoczenie. Dorośli często chwalą dzieci, które „nie sprawiają problemów” i „potrafią same się sobą zająć”, nie zdając sobie sprawy, że za tymi zachowaniami może kryć się nieświadome unikanie bliskości.

Czym charakteryzuje się unikający styl przywiązania?

Osoby z unikającym stylem przywiązania mają trudność w nawiązywaniu głębokich relacji i często:

• unikają emocjonalnej bliskości,
• nie okazują swoich emocji, nawet w trudnych sytuacjach,
• niechętnie angażują się w poważne związki,
• nadmiernie cenią swoją niezależność,
• mają trudności w wyrażaniu potrzeb i oczekiwań,
• kontrolują swoje relacje i niechętnie pozwalają sobie na spontaniczność,
• mogą być nieufne wobec innych osób.

W dzieciństwie osoby o tym stylu przywiązania często były chwalone za „grzeczność” i umiejętność samodzielnej zabawy, co wzmacniało ich przekonanie, że bliskość emocjonalna nie jest konieczna.

Jak unikający styl przywiązania wpływa na związki romantyczne?

Osoby z unikającym stylem przywiązania często doświadczają trudności w budowaniu satysfakcjonujących relacji. Ich relacje romantyczne mogą wyglądać w następujący sposób:

• dystans emocjonalny – partnerzy mogą postrzegać ich jako chłodnych i zdystansowanych,
• unikanie zobowiązań – niechęć do formalizacji związku (np. wspólnego zamieszkania, małżeństwa),
• niespójne sygnały – czasami deklarują miłość i zaangażowanie, ale równocześnie oddalają się lub prowokują konflikty,
• idealizacja byłych partnerów – porównywanie obecnego związku do wcześniejszych relacji i doszukiwanie się wad u aktualnego partnera,
• lęk przed „wchłonięciem” – obawa przed utratą niezależności w związku,
• problemy z intymnością – unikanie kontaktu fizycznego, dystans emocjonalny w sytuacjach wymagających bliskości,
• niskie poczucie satysfakcji ze związku – ciągłe poszukiwanie „idealnej” relacji, która nie istnieje.

Osoby z unikającym stylem przywiązania mogą także mieć trudności w sferze seksualnej. Często albo unikają kontaktów seksualnych, albo traktują je instrumentalnie – jako sposób na budowanie statusu lub utrzymanie kontroli w relacji.

Jak radzić sobie z unikającym stylem przywiązania w związku?

Chociaż unikający styl przywiązania może utrudniać budowanie głębokich relacji, można nad nim pracować. Oto kilka sposobów:

1. Rozpoznanie własnych strategii unikania – warto zastanowić się, w jakich sytuacjach unika się bliskości i dlaczego. Czy to obawa przed zranieniem? A może nawykowe dystansowanie się?
2. Praca nad otwartością emocjonalną – rozmowy o uczuciach mogą być trudne, ale stopniowe otwieranie się na drugą osobę pomaga budować zaufanie.
3. Zmniejszenie lęku przed bliskością – stopniowe przyzwyczajanie się do wyrażania uczuć i przyjmowania wsparcia od partnera może pomóc w przezwyciężeniu dystansu emocjonalnego.
4. Patrzenie realistycznie na związek – warto zaakceptować, że każdy związek ma swoje trudniejsze momenty i nie ma „idealnej” relacji.
5. Zapisanie się na terapię – psychoterapia, zwłaszcza skoncentrowana na schematach przywiązaniowych, może pomóc w pracy nad bardziej bezpiecznym stylem przywiązania.

Podsumowanie

Unikający styl przywiązania kształtuje się na bazie wczesnych doświadczeń, w których potrzeby emocjonalne dziecka były ignorowane lub negowane. Osoby z tym stylem w dorosłym życiu mają trudność z nawiązywaniem bliskich relacji, unikają zobowiązań i cenią swoją niezależność. W relacjach romantycznych mogą być chłodne i zdystansowane, co często prowadzi do problemów w związku. Jednak dzięki świadomości własnych mechanizmów i pracy nad sobą możliwe jest zbudowanie bardziej satysfakcjonujących relacji.

Bezpłatna konsultacja

Jeśli masz wrażenie, że unikający styl przywiązania utrudnia Ci budowanie relacji, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy. Oferujemy bezpłatną konsultację, podczas której możesz porozmawiać z doświadczonym specjalistą i dowiedzieć się, jakie kroki podjąć, aby poprawić swoje relacje i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego. Skontaktuj się z nami już dziś, aby umówić się na spotkanie.

Bibliografia

• Alabrudzińska, A., & Bakiera, L. (2021). Dostępność rodziców w dzieciństwie a przywiązanie do partnera w związku intymnym. Człowiek i społeczeństwo, 51, 61-78.
• Liberska, H., & Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości. Psychologia rozwojowa, 16(1), 25-39.
• Matysiak-Błaszczyk, A., & Jankowiak, B. (2017). Znaczenie relacji przywiązania w cyklu życia człowieka. Studia Edukacyjne, 44, 195-208.
• Trzęsowska-Greszta, E., & Szymczyk, B. (2014). Styl przywiązania a seksualność człowieka w świetle najnowszych badań. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(20), 128-143.