Prokrastynacja

Prokrastynacja to w skrócie odwlekanie zadań, przekładanie wszystkiego “na później”. Jednak chroniczna prokrastynacja to coś innego niż tylko przełożenie paru zadań, by mieć „luźniejszy” dzień. Prokrastynacja może stać się trwałym wzorem zachowania, który będzie oddziaływać na każdy aspekt naszego życia. Osoby cierpiące z powodu prokrastynacji nie tylko kupują prezenty świąteczne w wigilię, ale też spóźniają się ze spłatą kart kredytowych, na ostatnią chwilę szukają dawno wyprzedanych biletów na koncert, a także spóźniają się na rozmowę o wymarzoną pracę. Zaawansowana forma prokrastynacji staje się zaburzeniem, które często łączone jest z ADHD, a także depresją. Może także wpływać na podejmowanie ryzykownych zachowań, takich jak hazard czy też nadużywanie alkoholu.

Czym jest prokrastynacja?

Prokrastynacja uważana jest za rodzaj zaburzenia psychicznego, nie jest to zatem zwykłe lenistwo, jak mogłoby się wydawać. Osoba odkładająca swoje obowiązki na kolejny dzień wierzy, że staną się one prostsze do wykonania, kiedy jednak tak się nie dzieje, odkłada je na inny termin. Zadania odkładane na późnej gromadzą się, a konieczność realizacji wszystkich zadań dodatkowo demotywuje osobę cierpiącą na tę przypadłość. Zaległości tego typu wywołują stres, strach przed niepodołaniem obowiązkom oraz lęk. Według specjalistów w przypadku prokrastynacji najciężej jest zrobić pierwszy krok. Jeśli dana osoba zacznie wykonywać swoje obowiązki, uda się jej zrobić wszystko, co do niej należy. Prokrastynacja w żaden sposób nie przyczynia się do rozwiązania problemów. Odkładanie obowiązków na później przytłacza daną osobę jeszcze bardziej, niż konieczność wykonania zadań.

Prokrastynacji nie należy mylić z lenistwem. Są to zupełnie różne od siebie zjawiska. Osoba leniwa, czerpie przyjemność z możliwości odpoczywania i jest zadowolona z tego, że nic nie robi. Prokrastynacja z kolei daje jedynie chwilową ulgę. Przełożony termin realizacji odłożonych zadań stale się przybliża, a wraz z nim pojawia się obniżenie nastroju, poczucie winy, oraz poczucie posiadania zbyt małej ilości czasu, niezbędnej na prawidłowe wykonanie zadania. Wszystko to prowadzi co stresu, napięcia emocjonalnego oraz frustracji.

Kiedy prokrastynacja staje się problemem?

Każdy czasem przekłada lub zaniedbuje różne obowiązki. Nie oznacza to jeszcze, że ma poważny problem. Przesuwanie w czasie zadań, by mieć chwilę dla siebie lub przygotować się lepiej jest normalne. Prokrastynacja staje się problemem wtedy, gdy znacząco wpływa na zaniedbywanie obowiązków czy też relacji.

Prokrastynacja objawy

• Odkładanie spraw odbywa się prawie codziennie (co najmniej kilka razy w tygodniu)
• Zmiana w normalnym funkcjonowaniu. Prokrastynacja może wpłynąć na problemy zdrowotne, związane z zaburzeniami snu oraz zwiększonym poziomem stresu.
• Powoduje duże poczucie winy- nieprawdą jest, że osoby, które doświadczają prokrastynacji, mają z tego korzyści w postaci dodatkowego czasu na relaks. Zwykle obniża poczucie własnej wartości oraz wiarę w swoje możliwości

Prokrastynacja a sposób myślenia

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, odkładanie obowiązków staje się przyczyną napięcia emocjonalnego i stresu. Realizowanie odkładanych zadań nie jest również zbyt przyjemne. Skoro dana osoba zdaje sobie sprawę z negatywnych skutków prokrastynacji, to dlaczego wciąż odsuwa od siebie termin realizacji poszczególnych obowiązków? W jaki sposób myśli taka osoba?

• Stopień trudności zadania – osoby, które często uciekają się do prokrastynacji są przekonane o wysokim stopniu trudności zadań. Już sama myśl o ich realizacji sprawia, że wydają się one niezwykle nieprzyjemne i ciężkie do zrealizowania. Takie negatywne myśli prowadzą jedynie do odsuwania w czasie swoich obowiązków.
• Niewłaściwe wykonanie – strach przed niewłaściwym wykonaniem zadania, niektórych może skłaniać do prokrastynacji. Według takiej osoby, lepiej jest odsunąć realizację zadania w czasie, niż się z nim zmierzyć i ponieść rychłą klęskę.
• Perfekcjonizm – bardzo często perfekcjonizm sprzyja prokrastynacji. Perfekcjonista, gdy nie jest pewny, że wykona dane zadanie należycie, odkłada je w czasie. Według niego lepiej jest nie wykonać zadania wcale, niż wykonać je w nienależyty sposób.
• Problemy z koncentracją – brak lub spadek koncentracji może przyczyniać się do prokrastynacji.

Dlaczego ludzie odkładają na później?

Wbrew pozorom, osoby, które cierpią z powodu prokrastynacji, nie są leniwe. Prokrastynując, często są bardzo zajęci zadaniami, które nie były wyznaczone jako istotne w tym momencie. Rozwieszanie prania, sortowanie ubrań, lista zakupów wygrywają z zadaniem, na którym naprawdę powinni się skupić (np. pisanie pracy magisterskiej). Po tym wszystkim są zwykle zmęczone i już nie mają siły ani chęci na pracę nad swoim głównym zadaniem.

Prawdziwą przyczyną odkładania rzeczy na później jest postrzeganie rzeczy „umiejscowionych” w przyszłości jako mniej realnych i konkretnych. Im dalej w czasie przełoży się dane zadanie, tym wizja pracy nad nim się oddala. Przekładanie zadań staje się nawykiem, a nawyki bardzo trudno jest złamać.

Prokrastynacja – przyczyny

Skąd bierze się prokrastynacja? Istnieje wiele przyczyn, których podłoża możemy doszukiwać się na gruncie psychologicznym.

Do prokrastynacji może prowadzić:

• Surowe wychowanie – eksperci zwracają w tym wypadku uwagę na rolę surowego ojca, któremu dziecko przez całe dzieciństwo nie potrafiło się sprzeciwić. Prokrastynacja w dorosłym życiu może stanowić pasywno-agresywną formę buntu.
• Problemy z odczuwaniem czasu – prowadzone badania wskazują, że jeśli na wykonanie danego zadania, zostało przeznaczone bardzo dużo czasu, to realizacja zadania zostaje mocno odkładana w czasie. W przypadku osób cierpiących z powodu zaburzeń percepcji czasu, większą skłonność do prokrastynacji zauważono na przełomie roku. Przykładem może być czas realizacji zadania w ciągu kilku miesięcy. Takie osoby większą skłonność do prokrastynacji wykażą w przypadku realizacji zadania w terminie grudzień 2020 – luty 2021, niż wrzesień 2020 – listopad 2020. Termin przyszłego roku wydaje się dla takich osób odleglejszy.
• Waga zadania – skłonność do prokrastynacji mają osoby, które mają do wykonania duże zadanie. Zamiast na drodze do realizacji głównego celu, wytyczyć sobie mniejsze realne do wykonania w ciągu kilku dni, osoby takie skupiają uwagę na głównym celu, który wydaje się niemożliwy do wykonania. Motywacja spada, a zrobienie pierwszego kroku mającego na celu realizację zadania, odkładane jest w czasie. Brak sił oraz umiejętności sprawia, że cel staje się nieosiągalny, a w związku z tym nie warto podejmować żadnego działania.
• Krytyczne spojrzenie na własną osobę – wiele osób w ogóle nie podejmuje się zadań, które powinno wykonać, ze względu na bardzo krytyczne podejście do własnej osoby. Brak wiary we własne możliwości, a co się z tym wiąże, poprawne wykonanie zadania sprawia, że nawet nie podejmują próby jego realizacji.
• Brak planów na przyszłość – do prokrastynacji może przyczyniać się brak zaplanowanej przyszłości. Z drugiej strony wytyczone cele długo i krótkoterminowe zwiększają motywację do działania i realizacji zadań.

Prokrastynacja w życiu codziennym

Warto zauważyć, że prokrastynacja nie dotyczy tylko i wyłącznie realizacji obowiązków służbowych, domowych, wytyczonych celów i koniecznych wykonania różnego rodzaju zadań. W życiu codziennym prokrastynacja dotyczy czegoś jeszcze. Mogą to być zmiany siebie, własnej osobowości, czy pracy nad szkodliwymi nawykami. Rozpoczęcie diety, rzucenie palenia papierosów, praca nad asertywnością odkładane każdego dnia na „później” to również prokrastynacja. Zupełnie tak samo, jak w przypadku realizacji konkretnego zadania, najtrudniejszy jest pierwszy krok, tak i w tym wypadku przełamanie się i odstawienie na bok wymówek jest niezwykle ciężkie.

Prokrastynacja – jak z nią walczyć?

Czy z prokrastynacją można skutecznie walczyć? Istnieje kilka sposobów, które pomogą nam uporać się ze szkodliwym nawykiem odkładania obowiązków na później. Bardzo ważna jest zmiana postrzegania własnej osoby oraz sposobu myślenia. Warto myśleć o sobie, jako kimś, kto szybko rozpoczyna realizację swoich zadań oraz zawsze wypełnia swoje obowiązki. Prokrastynacji można uniknąć, wytyczając sobie mniejsze cele, których realizacja przybliża do całości zadania. Dzięki takiemu działaniu ogrom wysiłku i pracy w realizację całego zadania nas nie przytłoczy. Realizacja mniejszych zadań pozytywnie wpłynie również na motywację do dalszego działania. Można starać się publicznie obiecać, że wywiążemy się z obowiązków. Zadziała wówczas podświadomość, nikt nie chce, mieć świadków osobistych porażek. Właśnie dlatego szansa na realizację zadań z pewnością się zwiększy.

Jak poradzić sobie z prokrastynacją?

Najważniejsze to pamiętać, że prokrastynacja jest nawykiem, który trudno jest przerwać. Pomocna w tym może być psychoedukacja oraz psychoterapia. Szczególnie polecana jest psychoterapia poznawczo- behawioralna. Podczas terapii specjalista pomoże uporać się ze szkodliwym nawykiem. Bardzo ważnym zadaniem będzie odnalezienie konkretnej przyczyny problemu, oraz przepracowanie go tak, by nie przedkładał się na codzienne życie.

W placówkach Psycho Care pracują doświadczeni psychoterapeuci, którzy pracują z pacjentami zmagającymi się z tym obszarem problemowym. Zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.