DDA, czyli dorosłe dziecko alkoholików. Alkoholizm jest dużym problemem społecznym w naszym kraju. Dorastanie w rodzinie alkoholików, może odbić się na całym dorosłym życiu danej osoby. Kiedy dziecko z rodziny alkoholików przenosi pewne schematy działań do dorosłego życia, mówi się, że cierpi z powodu syndromu dziecka alkoholika. Jak objawia się DDA? Jak można poradzić sobie z tym problemem? Czy dorosłe dzieci alkoholików mogą prowadzić szczęśliwe i satysfakcjonujące życie?
Spis treści
Syndrom dziecka alkoholika
Określenie DDA zarezerwowane jest dla osób, które dorastały w patologicznej rodzinie, w której alkohol był nieodłącznym elementem codzienności. Wielu dorosłych z syndromem DDA ma poczucie, że alkohol skradł im dzieciństwo. DDA występuje bez względu na to, czy alkoholu nadużywa jeden z rodziców, czy oboje. Dziecko dorastające w rodzinie mającej problem z alkoholem jest ograbione z poczucia bezpieczeństwa. Takim dzieciom nie są obce uczucia takie, jak lęk, strach, napięcie, samotność. U takich dzieci często diagnozuje się nerwicę lękową, która daje swoje objawy przy głośniejszym zamknięciu drzwi, czy też dźwięku tłuczonego szkła. Osoby z DDA często same popadają w nałóg alkoholizmu. Jeśli jednak same stronią od alkoholu, to wiążą się z osobą, która przejawia dużą tendencję do picia alkoholu.
Wiele osób z syndromem DDA nie podejmuje leczenia. Fakt ten wynika z odsuwania od siebie traumatycznych przeżyć z dzieciństwa. Powrót do nich jest niezwykle bolesny, a przepracowanie problemu z psychoterapeutą wydaje się niemożliwe do wykonania. Inne osoby z DDA w ogóle nie dostrzegają związku pomiędzy wydarzeniami z dzieciństwa i niezrozumiałym zachowaniem w dorosłym życiu, oraz ponoszonymi porażkami, zwłaszcza w budowaniu zdrowego związku partnerskiego.
Osobie z syndromem DDA trudno jest stworzyć szczęśliwy i satysfakcjonujący związek. Problemy nie dotyczą jedynie relacji z partnerem małżeńskim, ale również w relacji z dziećmi. Wiele codziennych sytuacji potrafi przywołać bolesne wspomnienia z dzieciństwa. Z drugiej strony rodzic z syndromem DDA ma skłonności do agresji, niekontrolowanych wybuchów gniewu oraz do przemocy fizycznej. DDA często nie potrafią okazać miłości i uczuć własnym dzieciom, gdyż same nigdy nie dostawały tego od własnych rodziców. Są to zazwyczaj osoby chłodne emocjonalnie i zdystansowane.
Dorosłe dzieci alkoholików – objawy
Co charakteryzuje osoby dotknięte syndromem DDA? DDA związane jest z odczuwaniem ciągłego poczucia zagrożenia, co jest ściśle związane z lękiem, strachem i niepewnością. Wynika to z obserwacji nieprzewidywalnego zachowania pijanych rodziców. Osoby takie, mimo że potrzebują pomocy, nie chcą jej przyjmować od innych osób, a same uważają się za niewystarczające i niepotrzebne. Dorosłe dzieci alkoholików mają problem z zaniżonym poczucie własnej wartości. Starają się nie mówić o sobie zbyt wiele, przez co mają problem w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi. Takie zachowanie jest związane z brakiem akceptacji rodziców, czyli najważniejszych osób w oczach dziecka. Spokojne i skryte zachowanie takich osób jest jedynie pozorne. DDA tłumią w sobie wiele negatywnych emocji, które mają znaczny wpływ na codzienne życie takiej osoby. Bez podjęcia właściwego leczenia DDA są nieszczęśliwi w otaczającym ich świecie, gdyż nie potrafią w nim normalnie funkcjonować.
DDA w związku
Dorosłe dzieci alkoholików mają problem z zakładaniem rodzin. Wiele z tych osób się na to nie decyduje. DDA mają tendencję do wiązania się z osobami uzależnionymi od alkoholu lub substancji psychoaktywnych. Wynika to z przepracowania podobnego schematu w dzieciństwie. Dorosłe dziecko alkoholika podświadomie boi się zmian i idzie w stronę tego, co dobrze zna.
Dorosłe dziecko alkoholika z jednej strony pragnie bliskości, której nigdy nie doświadczył, jednak z drugiej strony stanowi ona dla nich zagrożenie. Ucieczka od bliskości partnera oraz powstały dystans między małżonkami jest powodem rozdźwięków w związku. Dodatkowo osoby cierpiące z powodu syndromy DDA nie potrafią w spokojny sposób rozmawiać z partnerem i swobodnie przedstawiać swoją opinię i emocje. Mają problem z mówieniem o swoich potrzebach, oczekiwaniach i marzeniach. Skryta i zamknięta w sobie osoba żyje, chowając urazę i pretensje, o których nigdy nie powie. Brak swobodnej wymiany myśli między małżonkami oraz problemy z wychowaniem dzieci, jakie często mają osoby z syndromem DDA, sprawia, że związek taki osób rozluźnia się, a w obliczu kryzysu dochodzi do rozwodu.
DDA typy osobowości
Dziecko wychowujące się w rodzinie alkoholowej wciela się w pewne wadliwe role rodzinne, by móc uporać się z ciężką dla niego sytuacją. Dzięki odgrywaniu tych ról, życie rodzinne sprawia wrażenie, że toczy się, jak należy. Oto przykłady ról, w jakie wcielają się dzieci z rodzin alkoholowych:
- Niewidzialne dziecko – Niewidzialne dziecko stara się odciąć od wszystkiego, co je otacza. Żyjąc we własnym świecie, mocno ogranicza kontakt z rówieśnikami, staje się wycofane i nieśmiałe. Z dnia nadzień spada poczucie własnej wartości i pewności siebie takiego dziecka. Ciche dziecko z czasem zaczyna być ignorowane przez otoczenia, a to jedynie pogłębia jego wycofanie. Maluch przestaje mówić o swoich potrzebach i marzeniach, gdyż wie, że nie zostaną wysłuchane. Dzieci tego typu często uciekają w świat fantazji i tworzą zmyślonych przyjaciół. Na widok złych sytuacji w domu, potrafi udawać przed sobą, że wszystko jest jak należy i nic niestosownego się nie dzieje. Dorosłe dziecko alkoholików, które przyjęło tę rolę ma trudności w budowaniu zdrowych relacji z innymi. Boi się nawiązywania bliskich więzi, oraz odwzajemniać okazaną mu dobroć. Żyjąc w poczuci krzywdy stroni od innych.
- Bohater rodziny – Zazwyczaj bohaterem rodziny jest najstarsze z dzieci. Czuje się w obowiązku przejąć zadania rodziców. Dba o młodsze rodzeństwo, czyniąc wszystko, by nikomu nic nie brakowało. Bohater rodziny opiekuje się również pijanymi rodzicami. Jeśli chorobą alkoholową obarczony jest ojciec, bohater rodziny broni swojej matki przed pijanym i awanturującym się mężczyzną. Nad odpowiedzialność za bliskich sprawia, że takie dziecko nie myśli w ogóle o swoich potrzebach. Nadrzędne znaczenie ma dla niego dbanie o bliskich. Bierze na swoje barki więcej, aby odciążyć rodzinę. Takie dziecko jest pozbawione dzieciństwa. Wkracza bardzo szybko w dorosłość. Nie płacze i nie pokazuje bólu. DDA w dorosłym życiu ma tendencje do perfekcjonizmu oraz pracoholizmu. Nie zwraca uwagi na swoje potrzeby. Dorosłe dziecko alkoholika tego typu, nawet gdy założy rodzinę, nie potrafi dopuścić myśli, że ktoś je kocha bezwarunkowo.
- Błazen – Błazen inaczej określany jest maskotką. Tego rodzaju dzieci są popularne wśród rówieśników oraz lubiane przez nauczycieli i innych dorosłych. Zazwyczaj nie ma z nimi większych problemów wychowawczych. Ich zachowanie jest ściśle związane z napiętą sytuacją w domu. Są one przekonane, że ich zachowanie rozluźnia atmosferę i poprawiają nastrój rodzicom. Żarty, docinki i dziecięce wygłupy są nieodłącznym elementem ich codzienności. Choć takie dziecko jest urocze, to nikt nie traktuje go poważnie, przede wszystkim ze względu na to, że często zatraca granice pomiędzy tym, co jest poważne, a tym co jest żartem. W dorosłym życiu osoba taka jest duszą towarzystwa. Nie potrafi jednak nawiązać zdrowych i poważnych relacji z innymi. Wszystkie kontakty są powierzchowne. Zwłaszcza ze względu na żarty, które z czasem mogą stać się męczące i nudne, a w niektórych sytuacjach nawet nietaktowne.
- Kozioł ofiarny – Jest to rola bliska dzieciom, które mocno przeżywają problem alkoholizmu w rodzinie. Ciągle są skupione na tym, co się dzieje w domu. Dzieci wcielające się w tę rolę zazwyczaj są ofiarami przemocy w rodzinie. Codzienne obwinianie dziecka o całe zło, krytyka i poniżanie przez rodziców jedynie potęguje w nim doznawane emocje. Dzieci tego typu mają tendencję do sięgania po alkohol, papierosy i narkotyki w bardzo młodym wieku. W ten sposób tworzą problemy zastępcze, które odwracają ich uwagę od prawdziwych problemów w domu.
Dzieci alkoholików, a dom rodzinny
Wbrew pozorom dorosłe dzieci alkoholików są bardzo mocno związane ze swoimi rodzicami, choć więź ta ma specyficzny charakter. DDA nie potrafią swobodnie i szczerze rozmawiać ze swoimi rodzicami. Bywa, że każda rozmowa wzbudza w DDA złość, nerwy, a nawet agresję. Takie zachowanie kierowane jest zwłaszcza do rodzica, który nadużywał alkoholu. Kiedy DDA opuszczą dom rodzinny, nie wracają do niego z chęcią, nawet jeśli odwiedziny mają być krótkie. Miejsce to, już zawsze będzie się im źle kojarzyć, oraz wzbudzać uczucie lęku i niepokoju. Choć DDA, nie wyobrażają sobie opiekowania się rodzicami w podeszłym wieku, to z drugiej strony nie widzą nikogo innego w tej roli. Czują się wewnętrzne zobowiązani do niesienia im pomocy.
DDA ma duże problemy w realizowaniu się w dorosłym życiu. Często dostosowują się do swoich rodziców, lub w ogóle się od nich nie wyprowadzają. Boją się, że bez nich nie poradzą sobie z trwającym problemem alkoholowym. Jeśli opuszczą dom rodzinny to mimo wewnętrznej niechęci i sprzecznych emocji, często odwiedza rodziców i do nich dzwoni. Nawet w dorosłym życiu osoby takie uważają, że powinny być ‘dobrym dzieckiem’.
Dorosłość z syndromem DDA
DDA są dobrymi pracownikami. Obowiązki zawodowe pomagają im zapomnieć o problemach domowych, dlatego bardzo angażują się w pracę i przyjmują zlecenia poza godzinami ich pracy. Są odpowiedzialni oraz bardzo ambitni. Maja jednak problem z niskim poczuciem własnej wartości, dlatego niezbyt dobrze reagują na poniesione porażki, Choć śmiało wytyczają nowe cele, to nie są do końca pewni sukcesu w ich realizacji. Wszystko przez wewnętrzne przekonanie o byciu gorszym od innych i braku pewności siebie.
Dorosłe dzieci alkoholików mają problem w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi. Nie potrafią nawiązywać poprawnych relacji społecznych przez zakrzywiony obraz własnej osoby. Takie osoby nie są nauczone pozostawać z kimś w bliskiej relacji, nie potrafią zrozumieć, że ktoś może darzyć się uczuciem bez żadnego większego powodu. DDA ma również problem z zaufaniem. Ciągłe poczucie zagrożenia i brak stabilizacji w dzieciństwie, nauczył DDA, że ufać można jedynie sobie. Ponadto żyją w przeświadczeniu, że nie zasługują na miłość, rozrywkę czy nawet na drobne przyjemności. Osoby cierpiące z powodu DDA są lękliwe, smutne oraz cierpią z powodu silnego napięcia psychicznego. Otaczający ich świat wydaje się niebezpieczny, pełny trudności, które mogą okazać się nie do pokonania.
To, jak wygląda życie osoby DDA w dużej mierze uwarunkowane jest również od roli, jaką odgrywał w dzieciństwie. Bohater, który charakteryzuje się wysoką odpowiedzialnością, w dorosłym życiu uważa, że wszystko wie najlepiej. Ludzie wokół wydają mu się mało kompetentni. Przejawia też tendencje do kontrolowania wszystkiego, co tylko może. Nie znosi również sprzeciwu, ani krytyki. Dziecko maskotka, w dorosłym życiu zachowuje się podobnie. Jego zachowanie uważane jest za niepoważne, a co się z tym wiąże nieodpowiedzialne. Podobnie jest z kozłem ofiarnym, ponoszącym winę za całe zło i niewidzialnym dzieckiem, które ze względu na brak pewności siebie, pozostanie w cieniu.
Terapia DDA
Dorosłe dzieci alkoholików mogą założyć rodziny i być w pełni szczęśliwe. Jednak to, jak będzie wyglądało ich życie, jest uwarunkowane od tego, czy skorzystają z pomocy psychologicznej, która w ich wypadku jest niezbędna. Dorastanie w rodzinie dotkniętej chorobą alkoholową odbija się na psychice każdego dziecka w bardzo negatywny sposób. Początkowo młode osoby mogą nie zdawać sobie sprawy. Po osiągnięciu dorosłości, nie sposób jednak nie odkryć swojej tożsamości oraz problemów, z którymi się borykają. Rażące zaniedbanie dzieci, przemoc fizyczna i psychiczna, a czasem nawet nadużycia seksualne, zaburzają mocno młodego człowieka.
Psychoterapia DDA potrzebna jest przede wszystkim osobom, które nie potrafią zapomnieć o bolesnej przeszłości. Kiedy wydarzenia z dzieciństwa utrudniają codzienne funkcjonowanie tak, że człowiek nie potrafi radzić sobie z własnymi emocjami, relacjami z innymi i nie jest w stanie skoncentrować się na teraźniejszości, koniecznie musi otrzymać specjalistyczną pomoc psychologiczną. W rodzinie, której alkohol zajmował pierwsze miejsce, panował zapewne wypaczony pogląd na życie. Psychoterapeuta pomoże takiej osobie to zmienić.
Psychoterapia DDA pomaga osobom, które w dorosłym życiu odgrywają rolę ofiary, wplątały się w toksyczny związek, w którym dominuje alkohol lub innego rodzaju używki, i które mają problem z samooceną i poczuciem własnej wartości. Wiele osób z syndromem DDA cierpi z powodu głębokiej depresji, mają tendencje do rozwoju uzależnień, zachowań autodestruktywnych i nie radzą sobie z agresją. Dzięki pracy z psychoterapeutą, taka osoba jest w stanie wybaczyć i pogodzić się z bolesną przeszłością. Pomoże to robić kolejne postępy, wyjść z izolacji i odzyskać wiarę w siebie i własne możliwości. Psychoterapia pomoże zrozumieć co się dzieje w głowie osoby z problemem DDA. Przepracowanie lęku, gniewu i niesprawiedliwości pozwoli uwolnić się od przeszłości i rozpocząć niejako nowe, lepsze życie.
