Zachowania obsesyjno kompulsywne polegają na wciąż powracających natrętnych wręcz myśli lub czynności, których wykonania nie sposób się oprzeć. Osoba mająca problem z takimi zachowaniami, często stara się im przeciwstawić. Niestety próby te, często okazują się nieudolne, a w osobie cierpiącej na zespół obsesyjno kompulsywny wzbiera złość, lęk, niepokój, frustracja i napięcie ściśle związane z cierpieniem wewnętrznym. Jakie są przyczyny występowania zaburzeń obsesyjno kompulsywnych? Czy istnieje sposób na radzenie sobie z tym zaburzeniem w codziennym życiu?
Spis treści
OCD choroba, czyli czym są zaburzenia obsesyjno kompulsywne?
OCD to skrót z ang. Obsessive Compulsive Disorder, czyli zaburzenia obsesyjno kompulsywne nazywane również nerwicą natręctw. Jest to zaburzenie zaliczane do grupy zaburzeń lękowych. Na zaburzenia obsesyjno kompulsywne cierpi około 3 % naszej populacji. Ceche charakterystyczne dla tego zaburzenia to kompulsje oraz obsesje. Kompulsje to inaczej czynności, które chory podświadomie zmuszony jest wykonać, z kolei obsesje to natrętne myśli, które nie dają choremu spokoju. Obsesje i kompulsje nawracają naprzemiennie do chorego, uprzykrzając mu tym samym codzienne życie. Zdarza się, że osoba chora na OCD doświadcza tylko obsesji, lub tylko kompulsji. Choroba zazwyczaj daje o sobie znać około 15 roku życia. Według statystyk, zaburzenie to częściej dotyka chłopców.
Do najczęstszych obsesji zaburzenia OCD zaliczamy:
-
Brud – Chory żyje w przeświadczeniu, że wszystko, czego dotyka, jest brudne, a już zwłaszcza klamki
-
Wątpliwości – Czy drzwi są zamknięte? Czy gaz jest wyłączony? Czy żelazko na pewno jest odłączone od zasilania?
-
Symetria – Wszystko musi leżeć równo i symetrycznie. Dotyczy to nie tylko książek na półce, ale również przedmiotów codziennego użytku leżących na biurku
Z kolei do najczęstszych kompulsji możemy zaliczyć:
-
Sprawdzanie
-
Liczenie
-
Mycie
-
Potrzeba ciągłego bycia zapewnianym o czymś
Zaburzenie obsesyjno kompulsywne jest dostrzegane przez chorego. Osoba taka podejmuje starania, mające na celu uwolnienie się od obsesji i kompulsji. Niestety zazwyczaj choremu nie udaje się opanować obsesji i kompulsji, choć według niego zachowania te oraz myśli są nielogiczne. Osoba, której na co dzień towarzyszą zachowania obsesyjno kompulsywne, stara się je ukryć, gdyż w jej mniemaniu są one powodem do wstydu. Zaburzenie OCD potrafi znacznie obniżyć komfort codziennego życia. Nieleczone może prowadzić nawet do ciężkiej depresji.
OCD objawy
Zaburzenia obsesyjno kompulsywne mogą objawiać się na trzy sposoby. Chory może doświadczać samej obsesji, bez zachowań kompulsywnych. Drugi typ choroby przejawia się zachowaniami kompulsywnymi, którym nie towarzyszy obsesja. Trzeci typ choroby, to taki, w którym chory cierpi na zaburzenia kompulsywne i zaburzenia obsesyjne. Każdy typ charakteryzuje się dużą świadomością chorego, na temat występujących natrętnych zachowań i myśli. Obsesje, czyli natrętne myśli są bardzo silne i intensywne. Pacjent stara się o nich nie myśleć, gdyż zdaje sobie sprawę z ich absurdalności. Są też dla niego czymś wstydliwym, a nawet przykrym. Obsesje pojawiają się wbrew woli chorego, który w żaden sposób nie potrafi się ich pozbyć. Często wynikiem obsesji jest kompulsja. Kompulsja podobnie jak obsesja jest czymś kompletnie niemającym sensu w oczach chorego, jednak ten nie potrafi się im oprzeć. W ten sposób stają się nieuniknione. Po prostu chory się im poddaje.
Zachowania obsesyjne
Wcześniej pokrótce wspomniano, na czym mniej więcej polegają zachowania obsesyjne. Przyjrzyjmy się jednak nieco bardziej zachowaniom obsesyjnym. Co do nich zaliczymy?
-
Natrętne i niechciane myśli – takie myśli często dotyczą czyjegoś światopoglądu i zazwyczaj są mocno kontrastujące z nim. Myśli te mogą mieć charakter bardzo wulgarny, bluźnierczy, czy nawet obsceniczny. Ich nasilenie obserwuje się w miejscach, w których w ogóle nie wypada, by się pojawiły. Mowa tu o spotkaniu rodzinnym, mszy w kościele lub podczas modlitwy
-
Natrętna niepewność – niepewność ta zazwyczaj pojawia się po opuszczeniu przez chorego miejsca, w którym spędzał ostatnio dłuższy czas. Czyli po wyjściu z domu, lub po opuszczeniu biura po pracy. Można tu przytoczyć niepewność dotyczącą zamknięcia drzwi na zamek, wyłączenia komputera, wyłączenia światła, ułożenia równo rzeczy
-
Natrętne impulsy – myśli o tym, by zacząć krzyczeć, a nawet obnażyć się w miejscu publicznym, natrętne impulsy mogą skłaniać chorego do kompromitującego zachowania, lub okazania agresji i wrogości innym, nawet bliskim osobom. Mogą to być myśli dotyczące uderzenia lub popchnięcia, któregoś z rodziców czy dziecka. Mogą to być myśli skłaniające do ryzykownych zachowań, jak na przykład zbyt mocnego wychylenia się przez okno. Impulsy te zazwyczaj zaburzają tylko spokój w głowie chorego, rzadko objawiają się zachowaniem kompulsywnym. Myśli te są bardzo uporczywe i wzmagają poczucie lęku w chorym, że w końcu będzie skłonny ulec swoim myślom i dokonać takiej czynności.
-
Luminacje – są to myśli dotyczące danego tematu, które zdają się nie mieć końca. Chory zastanawia się nad pewną sprawą, która może dotyczyć podjęcia pewnej decyzji życia codziennego. Analizuje wszystkie fakty, które doprowadziły do powstania takiej sytuacji, zastanawia się nad ewentualnymi rozwiązaniami problemu. Często wyobraża sobie „co by było gdyby”. Myśli te potrafią towarzyszyć choremu przez wiele godzin. Zazwyczaj też osoba cierpiąca na OCD, nie dochodzi do żadnych logicznych wniosków, przez co cały czas poświęcony na dogłębną analizę tematu, wydaje się stracony.
-
Obsesja na temat brudu – chory żyje w przeświadczeniu, że każdy przedmiot w jego otoczeniu jest skażony. Często dezynfekuje i myje ręce, stara się używać rękawiczek jednorazowych, otwiera drzwi łokciem lub przez chusteczkę. Zdarza się, że osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno kompulsywne myją wszystkie zakupy przed włożeniem ich do lodówki
-
Perfekcjonizm – osoby z OCD charakteryzują się również nadmiernym perfekcjonizmem. Wszystko w ich otoczeniu powinno być ułożone równo i symetrycznie, dotyczy to również papuci pozostawionych na noc przy łóżku
Zachowania kompulsywne
Zachowania kompulsywne choć mogą występować samodzielnie, to zazwyczaj są wynikiem myśli o charakterze obsesyjnym. Mogą one przybrać postać:
-
Natrętne sprawdzanie – przykładem może być zamknięcie drzwi. Choć chory pamięta, że je zamykał i sprawdził, czy faktycznie są zamknięte, to potrafi się wrócić, by dokonać tej czynności jeszcze raz. Podobnie jest z dokręcaniem kurków od gazu, wody, wyłączania światła itp.
-
Ciągłe mycie rąk, oraz sprawdzanie – mycie rąk związane jest z obsesją dotyczącą brudu zakładającą, że wszystko wokół jest skażone, a na dotykanych rzeczach z całą pewnością jest mnóstwo bakterii. Chory nieustanie czyści otaczające go przedmioty i wciąż myje ręce. Procedura porządku i czystości jest od górnie przez siebie narzucona
-
Nawracające układanie – dotyczy to przede wszystkim rzeczy znajdujących się wokół osoby chorej. Chory całkowicie nad tym nie panuje. Zdarza się, że przychodząc do kogoś w odwiedziny, potrafi uporządkować rzeczy znajdujące się na stole w kolejności kolorystycznej lub zależnej od wielkości
-
Złożone czynności – jest to grupa czynności, które dla chorego są swoistym rytuałem. Czynności te są mocno indywidualne, ale konieczne do wykonania. Tylko w ten sposób chory może ustrzec się przed wielką katastrofą, lub straszliwymi konsekwencjami niewykonania danej czynności. Mimo że chory zdaje sobie sprawę z tego, że nie uratuje swojego członka rodziny przed zachorowaniem na groźną chorobę, skacząc na jednej nodze dookoła samochodu, to i tak dokona tej czynności
Osobowość obsesyjno kompulsywna – inne objawy
Zespół obsesyjno kompulsywny może wiązać się również z wystąpieniem innych objawów choroby. Z całą pewnością możemy wymienić tu grupę objawów zaburzeń lękowych. Z czasem u chorego na OCD rozwijają się objawy depresji, które mogą doprowadzić do rzeczywistego rozwoju choroby. Zaburzenia depresyjne pojawiają się na skutek nieradzenia sobie z zaburzeniami OCD. Nerwica natręctw, gdy jest nieleczona, może wpływać na znaczne utrudnienie w normalnym funkcjonowaniu. Powoduje to obniżenie nastroju chorego, pogłębia smutek, cierpienie i niemoc w obliczu choroby. Osoba taka czuje się bezradna i ma poczucie beznadziejności sytuacji, w której się znalazł. Wśród innych objawów zaburzenia OCD, warto wymienić depersonalizację oraz derealizację. Pacjent w wyniku ogromnego lęku oraz napięcia związanego z zaburzeniem doświadcza uczucia odrealnienia, wydaje się mu, że nie wszystko, co go otacza, jest rzeczywiste. Czasem ma wrażenie, że uczucia, które mu towarzyszą, nie są tak naprawdę jego. Osobę taką często uznaje się za szaloną, a stan ten jest wynikiem nieleczonego zaburzenia obsesyjno kompulsywnego.
Mniej przerażającym objawem, jednak bardzo uciążliwym są pojawiające się tiki. Należą do nich mimowolne ruchy oczami, ramionami, chrząkanie, prychanie itp. Chory nawet nie rejestruje takiego zachowania. Ponadto, choroba może objawiać się nieuzasadnionym lękiem przed ostrymi przedmiotami, brudem oraz wszelkimi możliwymi bakteriami i zarazkami.
Zaburzenia kompulsywno obsesyjne przyczyny
Istnieje wiele różnych czynników mających wpływ na rozwój zaburzenia obsesyjno kompulsywnego. Na rozwój OCD mają wpływ czynniki biologiczne, społeczne i psychologiczne. Do podstawowych czynników mogących być przyczyną pojawienia się i rozwoju nerwicy natręctw jest:
-
wcześnie wypracowane poczucie odpowiedzialności
-
sztywne podejście do obowiązków
-
przeżycia, które wykazały, że zaniedbywanie obowiązków może prowadzić do poważnych konsekwencji
-
nieprawidłowości w budowie lub w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego
-
problemy w okresie poprzedzającym poród
-
wysoki poziom aspiracji
-
perfekcjonizm
Zaburzenia obsesyjno kompulsywne – jak sobie radzić?
Nerwica natręctw jest bardzo wstydliwą chorobą. Osoba cierpiąca na to zaburzenie bardzo rzadko sama z siebie chce opowiedzieć o swoich dolegliwościach. Zaburzenia obsesyjno kompulsywne sprawiają, że chory boi się braku zrozumienia, odrzucenia czy wyśmiania. Większość osób borykających się z tym zaburzeniem unika pójścia do lekarza psychiatry czy do psychologa. Jest to jednak ważny krok na drodze do powrotu do zdrowia. Podobnie będzie w wypadku, gdy zaobserwujemy objawy choroby u kogoś bliskiego. Pełni zrozumienia powinniśmy porozmawiać z taką osobą, udzielić jej wsparcia i zachęcić do odwiedzenia właściwego lekarza. Nie warto odkładać w czasie takiej wizyty. Sprzyja to tylko rozwojowi zaburzenia, a sam chory nie jest w stanie sobie poradzić z obsesją i kompulsją. W efekcie choroby chory znaczne obniża standard swojego życia, i jest narażony na rozwój depresji.
Zaburzenia obsesyjno kompulsywne – leczenie
Leczenie OCD nie należy do najprostszych. Trzeba przygotować się na to, że jest to długotrwały proces i bardzo złożony. Wymaga nie tylko zaangażowania ze strony lekarza, ale również ogromnego pokładu cierpliwości ze strony pacjenta. Pacjent musi zdawać sobie sprawę z tego, że obsesje i kompulsje nie znikną na pstryknięcie palcami. Zwykle jest do długotrwały i powolny proces. Jaki sposób leczenia polecany jest do walki z zaburzeniami obsesyjno kompulsywnymi? Przede wszystkim zaleca się stosowanie psychoterapii. W zależności od stanu pacjenta lekarz psychiatra może również zalecić stosowanie leczenia farmakologicznego. Zazwyczaj wykorzystuje się leki przeciwdepresyjne, które pacjent stosuje przez okres minimum kilka miesięcy. Pacjent największe postępy w walce z chorobą robi, decydując się na rozpoczęcie psychoterapii. Dzięki regularnym sesjom terapeutycznym pacjent stopniowo uczy się, w jaki sposób opierać się obsesjom oraz natrętnym czynnościom. Psychoterapia pacjenta cierpiącego na zaburzenia obsesyjno kompulsywne może trwać przez bardzo długi czas. Jednak daje szanse nawet na całkowite wyleczenie z problemu. Psychoterapii nie warto odkładać na później. Dzięki psychoterapii pacjent jest w stanie doznać życiowej ulgi, przerywając błędne koło obsesji i kompulsji.
W placówkach Psycho Care pracują doświadczeni psychoterapeuci, którzy pomagają uporać się z tego rodzaju zaburzeniami. Zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.
Bardzo fajny, praktyczny artykuł.
Niestety mam to dziadostwo😢
Strasznie męczy i utrudnia normalne życie.
Wysysa z człowieka całą energię i wszystkie siły😢