Uzależnienie od leków, znane również jako lekomania, to coraz bardziej powszechny problem w dzisiejszym społeczeństwie. Zdarza się, że osoby, które początkowo stosują leki zgodnie z zaleceniami lekarza, z czasem zaczynają przekraczać zalecane dawki, przyjmując je w mniejszych odstępach czasowych lub stosując je niezgodnie z przeznaczeniem. Lekomania to poważne uzależnienie, które – podobnie jak uzależnienie od alkoholu czy narkotyków – ma destrukcyjny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne osoby uzależnionej, a także jej bliskich.
Poniżej przedstawiamy najczęstsze przyczyny i objawy lekomanii, a także sposoby leczenia tego uzależnienia.
Spis treści
Lekomania – Przyczyny
Przyczyny uzależnienia od leków są różnorodne i często złożone. Na rozwój uzależnienia mogą wpływać czynniki biologiczne, psychologiczne, jak również społeczne.
- Czynniki biologiczne – Niektóre osoby mogą być bardziej podatne na rozwój uzależnienia z powodu indywidualnych predyspozycji genetycznych, które wpływają na działanie leków na ich mózg. Regularne przyjmowanie leków może prowadzić do trwałych zmian w mózgu, co zwiększa ryzyko uzależnienia.
- Czynniki społeczne – Coraz większy dostęp do leków oraz wzrost sprzedaży leków na receptę, także przez Internet, sprawiają, że dostęp do substancji o potencjalnym działaniu uzależniającym jest łatwiejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Wpływ środowiska, w tym nawyki rodziny i znajomych, również mogą mieć znaczenie.
- Wczesne rozpoczęcie stosowania leków – Badania wskazują, że im wcześniej dana osoba zaczyna regularnie przyjmować leki, tym wyższe jest ryzyko rozwoju uzależnienia.
- Trauma lub stres – Wiele osób sięga po leki, aby złagodzić stres lub emocjonalne cierpienie, szczególnie w przypadku traumatycznych przeżyć. Leki działające na układ nerwowy, takie jak benzodiazepiny, mogą być stosowane jako sposób na ucieczkę od trudnych emocji, co prowadzi do uzależnienia.
Uzależnienie od leków – Objawy
Objawy lekomanii mogą się różnić w zależności od rodzaju przyjmowanego leku i indywidualnych cech osoby uzależnionej. Niektóre leki działają uspokajająco, inne pobudzająco, jednak mechanizm uzależnienia jest podobny do uzależnień od innych substancji psychoaktywnych.
Osoba uzależniona od leków zazwyczaj zaczyna stosować coraz wyższe dawki, nawet jeśli początkowa dawka była przepisana przez lekarza. Ukrywa swoje zachowania przed bliskimi, próbuje fałszować recepty lub poszukuje leku na czarnym rynku, aby móc kontynuować przyjmowanie substancji.
Najczęściej występujące objawy uzależnienia od leków to:
- Zażywanie większych ilości leku niż jest konieczne – Osoba zwiększa dawki bez konsultacji z lekarzem, aby uzyskać pożądany efekt.
- Stosowanie leków w innych celach niż leczenie – Zamiast leczyć schorzenie, uzależniony stosuje lek dla osiągnięcia stanu odprężenia, euforii lub pobudzenia.
- Brak kontroli nad ilością i czasem przyjmowania leków – Osoba nie potrafi przerwać zażywania leku, nawet jeśli jest świadoma negatywnych skutków zdrowotnych.
- Poszukiwanie leków poza kontrolą lekarza – Uzależniony może próbować zdobyć leki na czarnym rynku, fałszować recepty lub kupować substancje online.
- Ukrywanie zażywania leków przed bliskimi – Osoba podejmuje różne działania, aby inni nie dowiedzieli się o jej uzależnieniu, co prowadzi do izolacji i osłabienia relacji rodzinnych i towarzyskich.
Lekomania – Leczenie
Leczenie lekomanii to proces wymagający zaangażowania i wsparcia specjalistów. Terapia uzależnienia od leków składa się z kilku etapów, które pomagają pacjentowi w odzyskaniu kontroli nad swoim życiem.
- Detoksykacja – Pierwszym etapem leczenia często jest detoksykacja, czyli całkowite usunięcie substancji z organizmu. Proces ten może być trudny, dlatego w wielu przypadkach zaleca się przeprowadzenie go w warunkach szpitalnych, pod nadzorem lekarza.
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – CBT to metoda psychoterapii, która jest jedną z najskuteczniejszych w leczeniu uzależnień. Terapia poznawczo-behawioralna pomaga pacjentowi zrozumieć mechanizmy uzależnienia i nauczyć się radzenia sobie z trudnymi emocjami bez sięgania po leki.
- Grupy wsparcia – W procesie leczenia dużą rolę odgrywają grupy wsparcia, takie jak grupy Anonimowych Lekomanów. Spotkania z osobami o podobnych doświadczeniach pomagają pacjentom w utrzymaniu motywacji do leczenia oraz w radzeniu sobie z pokusami.
- Terapia farmakologiczna – W niektórych przypadkach, szczególnie jeśli uzależnieniu towarzyszą inne problemy zdrowotne, stosowana jest farmakoterapia. Specjalista może przepisać bezpieczne leki, które łagodzą objawy odstawienia i pomagają w stabilizacji zdrowia pacjenta.
- Wsparcie rodziny i bliskich – Wsparcie ze strony najbliższych odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia. Bliscy mogą pomóc pacjentowi w monitorowaniu postępów, motywacji oraz odbudowie życia bez uzależnienia.
Kiedy warto sięgnąć po pomoc?
Uzależnienie od leków jest chorobą, która wymaga profesjonalnego wsparcia. Jeżeli zauważasz u siebie lub u kogoś bliskiego objawy uzależnienia od leków, warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. W PsychoCare oferujemy bezpłatne konsultacje, które pomogą ocenić, czy terapia może być odpowiednim rozwiązaniem w danej sytuacji. Zespół naszych psychoterapeutów oferuje pomoc zarówno pacjentom, jak i ich bliskim, wspierając ich w procesie wychodzenia z uzależnienia.
Bibliografia
- Blum, K., Cull, J. G., Braverman, E. R., & Comings, D. E. (1996). Reward deficiency syndrome. American Scientist, 84(2), 132-145.
- Goodman, A. (1990). Addiction: Definition and implications. British Journal of Addiction, 85(11), 1403-1408.
- Rösner, S., Hackl-Herrwerth, A., Leucht, S., Lehert, P., Vecchi, S., & Soyka, M. (2010). Opioid antagonists for alcohol dependence. Cochrane Database of Systematic Reviews, (12).
- Griffiths, R. R., & Johnson, M. W. (2005). Relative abuse liability of hypnotic drugs: A conceptual framework and algorithm for differentiating among compounds. Journal of Clinical Psychiatry, 66(9), 31-41.
- Westermeyer, J., & Thuras, P. (2005). Association of Antisocial Personality Disorder and Substance Disorder Morbidity with Psychological Health and Psychosocial Functioning: A Study of 122 Men. The American Journal on Addictions, 14(2), 158-167.