Osobowość lękliwa w skrajnej formie lękliwe zaburzenie osobowości, zwane także unikowym, charakteryzuje się wycofaniem społecznym, poczuciem niezgodności, brakiem poczucia przynależności oraz wysoką wrażliwością na krytykę i odrzucenie. Symptomy te są jednak zdecydowanie silniejsze niż w przypadku zwykłej nieśmiałości czy też niedopasowania społecznego. Lękowe zaburzenie osobowości odciska duże piętno na zdolnościach do interakcji z innymi i wpływa na relacje w życiu codziennym. Zaburzenie to powoduje ogromny strach przed porzuceniem, który w konsekwencji ogranicza możliwości zawarcia głębszej relacji z innymi. Dopóki osoba cierpiąca na to zaburzenie nie będzie pewna, że ktoś naprawdę ją lubi, nie dopuści do bliższego kontaktu ze sobą. Będzie przejawiać duże trudności z zaufaniem, nie zdradzi swoich sekretów ani nie powie o uczuciach, ze strachu przed wyśmianiem czy też porzuceniem. To wywołuje jeszcze większe trudności w utrzymaniu relacji. Około 2% całej populacji cierpi na to zaburzenie.
Spis treści
Przyczyny
Nie ma jednoznacznej przyczyny powstawania tego zaburzenia. Jednakże jako dwóch głównych „winowajców” wskazywane są czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Świadomość, że często zaburzenie to powtarza się w konkretnych rodzinach, wskazuje na możliwość dziedziczenia genów odpowiedzialnych za to schorzenie. Odrzucenie ze strony bliskich również może być odpowiedzialne za „wyzwolenie” genu do działania. Dodatkowo obniży samoocenę oraz poczucie własnej wartości.
Osobowość lękliwa (unikająca) – Objawy
Najczęściej występujące objawy to:
- unikanie szkolnych, społecznych oraz zawodowych aktywności z obawy przed krytyką lub odrzuceniem
- niska samoocena
- izolowanie się od innych, dopóki nie ma całkowitej pewności, że na pewno są przychylni
- powściągliwość w relacjach z innymi
- zaabsorbowanie opinią innych na swój temat
- silne poczucie niedopasowania przy zwykłych interakcjach międzyludzkich
- poczucie bycia gorszym, niedorzecznym w porównaniu z innymi
Osobowość lękliwa – co czują osoby?
Ludzie cierpiący na osobowość lękliwa, mają poczucie, że są niechciani i niemile widziani w różnych społecznych sytuacjach. Bardzo często te podejrzenia są bez zasadnych podstaw. Jest to spowodowane ich niskim poczuciem własnej wartości, przez co stale czują, że są intruzami w życiu innych. W sytuacjach społecznych, osoba z tym zaburzeniem może odczuwać strach przed odezwaniem się publicznie. Ludzie dotknięci tym zaburzeniem potrafią spędzać godziny na studiowaniu zachowania innych, doszukując się z ich strony oznak aprobaty lub odrzucenia. Zdają sobie sprawę ze swojego „dziwacznego” sposobu funkcjonowania społecznego i często sami czują się „niedorzeczni”. Jednak mimo tej świadomości, komentarze ze strony innych na temat ich nieśmiałości i wycofania, nadal będą odczytywane jako krytyka lub odrzucenie. Diagnoza tego zaburzenia może zostać postawiona dopiero we wczesnej dorosłości. Część objawów jest charakterystyczna dla wieku nastoletniego i jej wcześniejsze rozpoznanie mogłoby zostać mylnie zinterpretowane.
Leczenie
Osoby dotknięte tym zaburzeniem zwykle zwracają się o pomoc, gdy ich sytuacja jest już nie do zniesienia. W takich sytuacjach poczucie wykluczenia i niemożności spełnienia własnych potrzeb w relacjach z innymi jest zbyt trudne w dalszym funkcjonowaniu. Często zaburzenia osobowości tego typu występują w parze z depresją oraz zaburzeniami lękowymi. Leczenie osób z unikowym zaburzeniem osobowości jest zależne od konkretnego przypadku, jednak zwykle zalecana jest psychoterapia, czasem połączona z farmakologią (leki przeciwlękowe lub antydepresyjne, w przypadku równoczesnego zdiagnozowania innych zaburzeń).
W placówkach Psycho Care pracują doświadczeni psychoterapeuci, którzy pomagają osobom zmagającym się z zaburzeniami osobowości. Zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.