Anorexia nervosa, czyli potocznie anoreksja, jest terminem opisującym jedno z zaburzeń odżywiania. To szczególnie niebezpieczne zaburzenie (o bardzo wysokim wskaźniku śmiertelności) powoduje zmiany w postrzeganiu swojego ciała, obsesyjną chęć chudnięcia oraz powstrzymania przybierania na wadze. Anoreksja często jest bardzo trudna do zdiagnozowania, gdyż osoby na nią cierpiące nie zdają sobie sprawy ze swojego problemu. Zwykle też osoby chore na anoreksję nie dzielą się z innymi swoimi obawami dotyczącymi wagi i wyglądu. Trzymają w sobie wszelkie emocje, przez co trudno jest ocenić, kiedy rozpoczął się problem. Jak w takim razie rozpoznać anoreksję? Czy istnieje skuteczny sposób na jej leczenie?
Spis treści
Co to jest anoreksja?
Anoreksja należy do grupy zaburzeń odżywiania. Innym terminem medycznym określającym anoreksję jest jadłowstręt psychiczny. Jak sama nazwa nam wskazuje, źródła problemu należy szukać w psychice. Skutkiem zaburzeń w przyjmowaniu pokarmu jest bardzo niska waga osoby chorej. Osoba chora na anoreksję odczuwa silny lęk psychiczny przed samą myślą o przybraniu na wadze. W związku z tym podejmuje usilne próby nieprzyjmowania pokarmu. Chory na anoreksję ma zaburzony obraz własnego wyglądu, dlatego mimo nawet bardzo niskiej wagi, osoba taka uważa, że jej waga graniczy z otyłością. W ten sposób podejmuje kolejne próby zrzucenia „zbędnych” kilogramów. Anorektyk nie jest świadomy swojej niedowagi, natomiast w sposób świadomy unika przyjmowania pokarmów.
Anorektycy mają tendencję do popadania w skrajność. Nie widzą powodu do tego, by przestać się odchudzać, nawet gdy sami zauważają pojawiające się problemu zdrowotne będące wynikiem skrajnej redukcji masy ciała. Warto też zaznaczyć, że żadna waga nie jest dostatecznie niska dla anorektyka. Nie potrafią oni zaakceptować swojego wyglądu. Według statystyk na zaburzenia odżywiania tego typu najbardziej narażone są dziewczęta pomiędzy 13 a 25 rokiem życia. Nie oznacza to jednak, że anoreksja u dzieci nie występuje. Chorują na nią również osoby starsze i mężczyźni.
Anoreksja przyczyny
Co jest powodem tak groźnego zaburzenia psychicznego? Ciężko ustalić jednoznaczny czynnik, wpływający na rozwój anoreksji. Według niektórych badań skłonność do anoreksji może być uwarunkowana genetycznie. Potwierdzają to zwłaszcza przykłady bliźniaków jednojajowych, u których rozwija się choroba. Jeśli mamy do czynienia z rodzeństwem jednojajowym, które ma problem z anoreksją, to choroba zazwyczaj dotyczy całego bliźniaczego rodzeństwa. Innymi czynnikami uwarunkowanymi genetycznie są niekorzystne czynniki działające na kobietę w ciąży, zwłaszcza w okresie przedporodowym, zaburzenia okresu karmienia, choroby układu pokarmowego. Na występowanie anoreksji mają również wpływ czynniki psychologiczne, wśród nich możemy wymienić:
- lęk
- depresję
- kompulsje
- obsesję
- perfekcjonizm
- trauma psychiczna lub fizyczna
- kompleksy na temat wyglądu osobistego
- wygórowane ambicje
- zaburzenia osobowości
Duży wpływ na występowanie tego zaburzenia mają również uwarunkowania rodzinne. Wpływ na anoreksję może mieć choroba alkoholowa, któregoś z członków rodziny lub problem z zaburzeniami odżywiania. Czynnikiem wywołującym rozwój choroby może być również nadopiekuńczość rodziców lub problem ze swobodną komunikacją. Statystyki pokazują, że anoreksja rozwija się w rodzinach, które żyją ze sobą bardzo blisko oraz w rodzinach, w których więzy są kruche. Na rozwój anoreksji wpływa również przecenianie oczekiwań społecznych.
Warto zwrócić uwagę na czynniki kulturowe. Wśród nich można wymienić:
- Uznawanie idealnej figury za symbol sukcesu życiowego
- Presja otoczenia wywierana na osoby otyłe
- Kompleksy, obniżona samoocena i niezadowolenie z własnego wyglądu
Presja środowiska, które uważa perfekcyjny wygląd za konieczność, jest głównym czynnikiem potęgującym rozwijanie się choroby. Osoby cierpiące na anoreksję, podejmują walkę o smukłą sylwetkę, tak by móc upodobnić się do swoich idolów – modelek, sportowców, czy aktorów. Osoba cierpiąca na anoreksję sądzi, że w ten sposób stanie się atrakcyjniejsza, bardziej lubiana czym zapewni sobie podniesienie statusu społecznego.
Anoreksja – objawy
Początki anoreksji mogą nie budzić większego niepokoju. Choroba początkowo rozwija się w cieniu zainteresowania. Ma na to również wpływ ukrywania problemu przez osobę chorą. Przez cały czas twierdzi ona, że nie ma żadnych problemów ze swoim wyglądem. Anoreksja objawia się natręctwami takimi jak ciągłe kontrolowanie wagi, spożywanie bardzo małych porcji pożywienia, rygorystyczny wybór produktów przeznaczonych do spożycia. Osoby cierpiące na anoreksję zmuszają się do intensywnych ćwiczeń fizycznych, wymiotów oraz często sięgają po środki przeczyszczające. Działania te mają przyczynić się do rychłego spadku wagi. Osoby mające problem z anoreksją ciągle myślą o jedzeniu. Zdarza się, że zapisują wszystkie zjedzone przez siebie posiłki, tak by mieć kontrolę nad spożywaną wartością kaloryczną w ciągu doby.
Podstawowymi objawami, którymi kieruje się diagnozując anoreksję są:
- Paraliżujący lęk przed otyłością oraz samym przybraniem choćby kilograma na wadze, mimo stwierdzonej przez lekarza niedowagi
- Odmowa chęci utrzymania właściwej wagi dla danej płci, wieku oraz wzrostu – osoba cierpiąca na anoreksję uważa, że współczynnik BMI ma mocno zawyżone normy
- Zanik miesiączki utrzymujący się od minimum trzech cykli – zanik miesiączki jest spowodowany utrzymaniem zbyt niskiej wagi ciała i braku obecności tkanki tłuszczowej, co doprowadza do zaburzeń hormonalnych
- Zaburzenia percepcji ciała – bagatelizowanie problemu, jakim jest niedowaga, przemożny wpływ wagi oraz własnego wyglądu na samoocenę
Objawem świadczącym o możliwości wystąpienia jadłowstrętu psychicznego jest wskaźnik BMI wynoszący poniżej 17,5. Jednak niski współczynnik BMI sam w sobie nie świadczy o chorobie, musi on występować wraz z innymi czynnikami towarzyszącymi, gdyż jest to choroba złożona, mająca swoje źródło przede wszystkim w psychice. Anoreksji często towarzyszy depresja, problemy z płodnością oraz zatrzymanie krwawień miesiączkowych. Odmawianie spożywania dużej grupy pokarmów, które w odczuciu osoby chorującej na anoreksję są kaloryczne, doprowadzają organizm do osłabienia oraz wycieńczenia, a w konsekwencji nawet do śmierci.
Skutki anoreksji
Anoreksja jest bardzo niebezpieczną chorobą. Na skutek jej rozwoju oraz powikłań towarzyszących chorobie, wiele osób straciło życie. Osoba, która utraciła znaczną część swojego ciała, jest silnie osłabiona, brakuje jej podstawowych składników odżywczych, co powoduje dysfunkcję wielu narządów wewnętrznych. Niestety chorzy na anoreksję często nie zdają sobie sprawy z wagi problemu. Anorektycy należą do grupy osób silnie przemęczonych, cierpiących na problemy z koncentracją oraz zaburzenia pamięci. Na liście skutków anoreksji na organizm znajdziemy jeszcze:
- napady padaczki
- zanik kory mózgowej
- zaburzenia termoregulacji – nadmierne odczuwanie zimna
- zaburzenia hormonalne
- powiększenie się jajników i macicy
- wzdęcia
- problemy z wypróżnianiem się
- bóle brzucha
- wymioty
- zapalenie błony śluzowej żołądka
- problemy w funkcjonowaniu układu krążenia
- omdlenia
- zaburzenia rytmu serca
- zaburzenia krążenia
- wypadanie włosów
- łamliwość paznokci
Anoreksja leczenie
Szanse na wyleczenie choroby są największe, jeśli leczenie rozpoczyna się we wczesnym stadium choroby. Leczenie pacjenta ze zdiagnozowaną anoreksją odbywa się dwufazowo. Pierwszą fazą jest doprowadzenie pacjenta do właściwego stanu zdrowie fizycznego. Dużą rolę odgrywa odpowiednia dieta dla anorektyczki. Stan pacjenta musi poprawić się na tyle, by nie zagrażał życiu. Gdy pacjent zgłasza się na leczenie zbyt późno, może się okazać, że jego uratowanie jest niemożliwe, a rola lekarzy ograniczy się jedynie do przedłużenia życia pacjenta.
Drugą fazą leczenia jest troska o zdrowie psychiczne. Pacjentka powinna rozpocząć psychoterapię, która będzie prowadzona przez spory odcinek czasu. Po jej zakończeniu osoba chora na anoreksję powinna stale poddawać się kontroli lekarskiej. W trosce o zdrowie pacjenta powinno się ograniczyć umożliwianie mu kontaktu z osobami, mające na niego zły wpływ. Niekiedy takim toksycznym środowiskiem okazuje się najbliższa rodzina. Najlepszym wyjściem dla anorektyka jest całkowita zmiana środowiska.
Niezwykle ważna jest wspomniana już psychoterapia. Najważniejszym czynnikiem psychoterapii jest relacja pomiędzy pacjentem a psychoterapeutą. Taka relacja oparta na zaufaniu, zrozumieniu i wsparciu jest pomocą samą w sobie dla osoby cierpiącej na anoreksję. Osoba zmagająca się z problemem anoreksji często nie może liczyć na szczere zaangażowanie rodziny w pomoc choremu. Wynika to z przyczyn, które prowadzą do rozwoju choroby, a są nią właśnie zaburzone relacje pomiędzy członkami rodziny. Terapia ma również za zadanie pomóc choremu w stopniowym powrocie do normalnego funkcjonowania. Psychoterapeuta pomaga pacjentowi poddać analizie swój sposób myślenia oraz w jaki sposób należy radzić sobie z emocjami, których doświadczamy każdego dnia. Pomoc psychoterapeuty w walce z anoreksją jest niezbędna do całkowitego powrotu dla zdrowia pacjenta.
Dieta anorektyczki
Poza psychoterapią w leczeniu chorego zwraca się szczególną uwagę na sposób leczenia. Dieta anorektyczki jest układana w bardzo indywidualny sposób. Wszystko zależy od stanu pacjenta oraz ilości utraconej masy ciała. Dietę dla osoby chorej na anoreksję powinien układać specjalista. Właściwie zbilansowana dieta nie będzie niepotrzebnie przeciążać organizmu, odbuduje natomiast siły witalne chorego. Powrót do normalnej masy ciała powinien przebiegać stopniowo, a chory w tym czasie musi być pod ścisłą opieką psychologa oraz psychoterapeuty, ponieważ anoreksja jest przede wszystkim chorobą duszy. Leczenie anoreksji dietą, zawsze jest w tle psychoterapii. Na czym powinna się jednak opierać dieta anorektyczki?
Dieta osoby chorej na anoreksje wbrew pozorom powinna być lekka. Chory w powrocie do zdrowia nie powinien swojego żywienia opierać na jadłospisie składającym się tylko z tłustych produktów. Posiłki muszą być bardzo zróżnicowane i bardzo ważne by dostarczały wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Wyniszczony organizm jest głodny witamin i mikroelementów, o których nie wolno zapominać w diecie. Nie wskazane jest zbytnie obciążanie organizmu. Zaleca się spożywanie w takich przypadkach nawet 6 mniejszych posiłków, przy czym ostatni nie powinien być spożywany zbyt późno, tak by nie obciążać niepotrzebnie metabolizmu. Dania powinny być lekkostrawne, dlatego należy unikać podawania smażonych potraw. Posiłki koniecznie muszą być smaczne i apetyczne, tak, by chory z chęcią siadał do posiłku. Głównym źródłem energii powinny być węglowodany. Dlatego zaleca się obecność miodu, kaszy, makaronów oraz pieczywa w jadłospisie. Aby móc dostarczyć do organizmu właściwą porcję witamin i minerałów zaleca się picie różnego rodzaju soków warzywnych. Z drugiej strony nie zaleca się spożywania surowych warzyw w postaci surówek, gdyż są ciężko trawione.
Podsumowanie
Leczenie anoreksji jest procesem niezwykle trudnym, gdyż osoba chorująca ma trudności z dostrzeżeniem swojego problemu. Psychoterapia indywidualna pomoże osobie cierpiącej na anoreksję w zauważeniu błędów w myśleniu i naprawie ich. W przypadku młodych dziewcząt często zalecana jest dodatkowo psychoterapia rodzinna (systemowa).
Taka forma pomocy pomoże rozwiązać rodzinne konflikty i stworzyć wspierające środowisko w domu, co jest bardzo istotne w powrocie do zdrowia. Niezbędne jest również utrzymanie właściwej diety, która układana jest zawsze w sposób indywidualny. Niestety w niektórych przypadkach konieczne jest korzystanie z hospitalizacji (gdy organizm jest już na skraju wyczerpania przez odchudzanie). Odpowiednia dieta oraz indywidualnie dobrana pomoc psychologiczna jest w stanie pomóc osobie z problemem anoreksji. Powrót do zdrowia jest bardzo długim procesem, ale jest jak najbardziej możliwy do realizacji.
W placówkach PsychoCare pracują doświadczeni psychoterapeuci, którzy pomagają osobom borykającym się z zaburzeniami odżywiania. Zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.
Bezpłatna konsultacja – pomoc w leczeniu anoreksji
W PsychoCare zdajemy sobie sprawę, jak ważne jest indywidualne podejście w procesie leczenia zaburzeń odżywiania, dlatego oferujemy bezpłatną konsultację, której celem jest dokładne poznanie potrzeb pacjenta i dobór odpowiedniego specjalisty. Podczas konsultacji omówimy Twoje trudności, odpowiemy na pytania i zaproponujemy najlepsze możliwe rozwiązania terapeutyczne. Wierzymy, że wsparcie w trudnych chwilach to pierwszy krok do zdrowia. Skontaktuj się z nami i skorzystaj z bezpłatnej konsultacji – zapisy dostępne są online, mailowo lub telefonicznie. Jesteśmy tutaj, aby pomóc!