Psychoza – co to takiego?

Psychoza należy do grupy zaburzeń psychicznych, których cechą charakterystyczną jest utrata kontaktu z rzeczywistym światem. Osoba chora na psychozę słyszy, a nawet widzi rzeczy, które w rzeczywistości nie istnieją. Chory widzi je na skutek zaburzeń w odbiorze rzeczywistości. Śmiało można powiedzieć, że chory żyje w innym świecie, który jest wy-tworem jego wyobraźni. To, co widzi i słyszy, postrzega bardzo realnie, dlatego nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chory. Chorobę można podzielić na wiele rodzajów, ze względu na przyczyny choroby, jej przebieg oraz lecenie. To, co łączy wszystkie rodzaje choroby to halucynacje oraz urojenia. Szybka diagnoza choroby oraz rozpoczęcie właściwego leczenia może łagodzić objawy psychotyczne. Dzięki temu chory ma możliwość prowadzenia normalnego życia.

Czym jest psychoza?

Objawy

Chory na psychozę charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, która jest wynikiem oderwania od rzeczywistości. Psychoza utrudnia choremu nawiązywanie bliskich kontaktów z otoczeniem. Często cierpi z powodu napadów lęku, które zwykle pojawiają się bez wyraźnej przyczyny. Chory na psychozę postrzegany jest za osobę o neurotycznych cechach osobowości. Do głównych objawów choroby możemy zaliczyć:

• halucynacje – chory słyszy dźwięki, które nie mają miejsca. Pojawiają się również omamy wzrokowe, czuciowe i zapachowe
• urojenia – osoba cierpiąca na psychozę boryka się z problemem urojeń, które mogą przybrać różną formę. Choremu może się na przykład wydawać, że jest śledzony, czy podsłuchiwany. Zdarza się, że chory na psychozę uważa, że ktoś potrafi czytać w jego myślach
• dezorganizacja myślowa – chory udziela krótkich, zdawkowych odpowiedzi, które czasem wydają się odpowiedzią na inne pytanie lub dotyczące całkiem innej rozmowy, niż ta, która jest prowadzona
• dezorganizacja ruchowa – silne pobudzenie lub spowolnione ruchy
• chłód emocjonalny – osoba taka ma problem z naturalnym przeżywaniem emocji oraz wyrażaniu swoich uczuć
• częste zmiany nastroju
• izolowanie się
• zaburzenia snu oraz apetytu
• brak motywacji do podejmowania jakichkolwiek działań

Zaburzenia psychotyczne – grupa ryzyka

Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie psychozy? Choroba ta najczęściej spotyka młode osoby w przedziale wiekowym 15 – 35. Zaobserwowano, że u 5% młodych osób pojawiają się epizody psychotyczne. Tego rodzaju zaburzenia psychotyczne są możliwe do całkowitego wyleczenia. W grupie ryzyka znajdują się także osoby chorujące na depresję. Wszystkie objawy psychotyczne należy skonsultować z lekarzem psychiatrą, który podejmie się właściwego leczenia pacjenta.

Przyczyny

Przyczyną psychozy są zaburzenia neurotransmisji w mózgu. Są one ściśle związane z dopaminą oraz serotoniną. Psychoza może się pojawić w wyniku chorób nerek, wątroby, tarczycy i mózgu. Atak psychozy może pojawić się na skutek uzależnienia od alkoholu lub narkotyków. Nie ustalono konkretnej przyczyny wywołującej psychozę. Powyższe czynniki mogą, a nie muszą wywołać choroby. Uważa się, że do wystąpienia psychozy potrzebna jest korelacja czynników genetycznych, psychologicznych oraz środowiskowych.

Rodzaje

Typy psychozy stanowią odrębne jednostki chorobowe. Choć posiadają wiele cech wspól-nych, to jednak różnią się rozwojem zaburzenia, przebiegiem, grupą ryzyka, a nawet sposobem leczenia. Poniżej przedstawiono listę najczęściej występujących psychoz, wraz z krótkim opisem.

• Psychoza schizoafektywna – ten rodzaj zaburzenia łączy w sobie cechy dwóch jednostek chorobowych. Chory cierpi na objawy psychotyczne oraz na zaburzenia nastroju typu maniakalnego i depresyjnego. Objawy choroby zazwyczaj nakładają się na siebie, choć mogą występować pojedynczo. Z tego powodu podziału psychozy schizoafektywnej:
  • psychoza maniakalna – chory cierpi z powodu halucynacji, urojeń oraz dezorganizacji myślowej. Dodatkowo boryka się z nadpobudliwością i drażliwym nastrojem.
  • psychoza depresyjna – u chorego charakterystyczny jest obniżony nastrój, za-uważalne są stany depresyjne oraz pojawianie się stanu psychozy, czyli urojeń i halucynacji
  • psychoza maniakalno-depresyjna – jest to tak zwany typ mieszany. Choremu dokuczają częste zmiany nastroju połączone z objawami psychotycznymi. Mają miejsce również okresy, w których chory nie doświadcza objawów chorobowych, co pozornie świadczy o powrocie do zdrowia
• Psychoza poporodowa – wywołuje ją wstrząs, jakim jest pojawienie się dziecka na świecie. Jest to wyjątkowo skrajne zachowanie matki, którego nie sposób porównać do depresji poporodowej. Stan ten może pojawić się nawet po kilku miesiącach od urodzenia dziecka. Kobieta cierpiąca z powodu psychozy poporodowej ogranicza kontakty z obcymi i z bliskimi ludźmi do minimum. Niechętnie podchodzi do wykonywania swoich obowiązków, zwłaszcza tych, które dotyczą opieki nad dzieckiem. Z czasem u takiej kobiety pojawiają się myśli dotyczące skrzywdzenia jej dziecka przez osoby z najbliższej rodziny. Charakterystycznymi objawami dla psychozy poporodowej jest słyszenie głosów przez matkę dziecka, które namawiają ją do wyrządzenia krzywdy niemowlęciu lub jej samej. Choroba realnie zagraża życiu kobiety oraz życiu dziecka.
• Psychoza alkoholowa – jest ona wynikiem wieloletniego nadużywania alkoholu. Objawy psychozy pojawiają się po kilku dniach od odstawienia alkoholu. Podobnie, jak w wypadku psychozy schizoafektywnej można wyróżnić kilka rodzajów psychozy alkoholowej:
  • majaczenie alkoholowe – chory odczuwa lęk, który bardzo szybko przeradza się w manię prześladowczą. Chory doznaje zaburzeń świadomości oraz bezsenności. Pojawiają się także omamy wzrokowe. W tym typie psychozy chorym zazwyczaj wydaje się, że po ich ciele chodzą robaki.
  • zespół Otella – ten rodzaj psychozy jest charakterystyczny szczególnie dla mężczyzn. Zespół Otella charakteryzuje się chorobliwą zazdrością wobec partnerki. Chory jest przekonany o jej zdradzie i licznych romansach. Wszystko wokół świadczy przeciw partnerce i potwierdza jej rzekome zdrady. Każde nawet niewinne zachowanie kobiety, jak uśmiech, zwykła uprzejmość wobec nieznajomych, 5 minutowe spóźnienie do domu, czy nawet dobre samopoczucie kobiety, dla chorego jest ewidentnym dowodem niewierności.
  • halucynoza alkoholowa – do objawów należą silne halucynacje, przede wszystkim wzrokowe. Pojawić się również mogą omamy słuchowe – chory słyszy głosy, które mogą namawiać go do popełnienia przestępstwa, nawet zabójstwa. Dla halucynozy charakterystyczna jest wrogość, agresja, oraz silne napięcie nerwowe, które nie ma racjonalnego podłoża.
  • psychoza Korsakowa – chory cierpiący z powodu psychozy alkoholowe, ma w tym przypadku poważne problemy z pamięcią. Osoba taka nie potrafi przypomnieć sobie różnego rodzaju wspomnień sprzed lat, więc automatycznie luki w pamięci zastępuje historiami, które są całkowicie zmyślone. Pojawiają się problemy, z odróżnieniem tego, co działo się naprawdę od tego, co zmyślone. Chory doświadcza wielu urojeń, co dodatkowo sprawia, że traci orientację czasu i ciężko mu ustalić, co jest wspomnieniem a co czasem rzeczywistym.
• Psychoza paranoidalna – ten rodzaj psychozy powstaje zazwyczaj na skutek odrzucenia substancjami psychoaktywnymi lub z powodu schizofrenii. Charakterystycznymi objawami są omamy słuchowe oraz urojenia, głównie prześladowcze.

Psychoza – leczenie

Już po zauważeniu pierwszych objawów  należy szybko zwrócić się do lekarza w celu rozpoczęcia leczenia. Leczeniem tego rodzaju zaburzeń zajmuje się lekarz psychiatra. Po rozpoznaniu rodzaju psychozy lekarz podejmie właściwe leczenie farmakologiczne. W leczeniu tej choroby stosuje się zazwyczaj leki o działaniu przeciw psychotycznym, dzięki ich działaniu, chory odczuwa w mniejszym stopniu lub przestaje odczuwać całkowicie objawy psychotyczne choroby. Wszystko to dzięki blokowaniu pewnych receptorów neuroprzekaźników w mózgu. Szybkie rozpoczęcie leczenia może dać szanse na prawie całkowite wyleczenie zaburzenia. Poza tym podjęcie właściwych kroków pomaga zmniejszyć ryzyko pojawienia się depresji u chorego, aktów przemocy, alienacji oraz samobójstwa.

Choć podstawą leczenia psychozy jest farmakoterapia, to dużą pomocą może okazać się psychoterapia. Jest to dodatkowe wsparcie dla chorego oraz jego rodziny. Psychoterapia okazuje się również pomocna w poprawieniu relacji z osobami z otoczenia, właściwym komunikowaniu się oraz wyrażaniu emocji, zwłaszcza w stresujących sytuacjach. Podczas psychoterapii chory pozna różnego rodzaju techniki relaksacyjne, które pomogą mu ograniczać wpływ stresu na organizm. W tego typu przypadkach jest to niezwykle ważne, gdyż duże dawki stresu mogą wywołać objawy psychotyczne.