Zaburzenia świadomości uniemożliwiają właściwy odbiór rzeczywistości oraz własnej osoby. Istnieje kilka rodzajów zaburzeń świadomości, każde powinno być zgłaszane lekarzowi. Jest to niezwykle ważne, gdyż pojawienie się zaburzeń świadomości, może zwiastować pojawienie się groźnej dla życia choroby. Jakie są podstawowe rodzaje zaburzeń świadomości? Co może przyczyniać się do ich powstawania?
Spis treści
Na czym polegają zaburzenia świadomości?
Zaburzenia świadomości są stanem, w którym nasz umysł traci przytomność. Ciało owszem funkcjonuje, jednak nasza samokontrola pozostawia wiele do życzenia. Osoba taka ma problemy ze skupieniem uwagi, a rzeczywistość odbierana jest w przerywanych fragmentach. W takim stanie można zaobserwować słaby odruch rogówkowy. Zaburzenia świadomości można podzielić na dwa podstawowe rodzaje pierwotne i wtórne. Pierwotne są ściśle związane z funkcjonowaniem mózgu. Wtórne pojawiają się na skutek czynników fizycznych. Przykładem może być zatrucie alkoholowe.
Pierwotne zaburzenia świadomości (dotyczące mózgu):
- udar mózgu
- krwotok podpajęczynówkowy
- zapalenie opon mózgowych
- zapalenie mózgu
- urazy czaszkowe
- guzy mózgu
- padaczka
Wtórne zaburzenia świadomości (poza mózgowe):
- zatrucie: alkoholem, lekami nasennymi, czadem
- przegrzanie
- wynik promieniowania jonizującego
- porażenie prądem
- bakteryjne zakażenie ogólne
- wstrząs anafilaktyczny
- śpiączka: cukrzycowa, mocznicowa
- zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (odwodnienie)
Ilościowe zaburzenia świadomości
Zaburzenia świadomości dzielą się na dwa podstawowe rodzaje – zaburzenia świadomości ilościowe oraz zaburzenia świadomości jakościowe. Do ilościowych zaburzeń świadomości zaliczymy:
- Przymglenie świadomości – ten stan można przyrównać do stanu towarzyszącego przed zaśnięciem. Osoby doświadczające tego stanu mają problem z rozpoznawa-niem ludzi i własnego otoczenia. Sprawiają wrażenie zagubionych i splątanych. Stan ten może się pojawić na skutek długotrwałej bezsenności lub w początkowej fazie rozwoju schizofrenii.
- Senność patologiczna – jest to silny stan przymglenia świadomości z pewnymi dodatkowo występującymi czynnikami. Pojawić się mogą zaburzenia mowy oraz splątany tok myślenia.
- Półśpiączka – stan pacjenta jest silniejszy niż w wypadku senności patologicznej. Chory przestaje mówić i obserwuje się zachwiane reakcje bólowe. Osłabione zostają również odruchy ścięgniste i okostnowe.
- Śpiączka – nazywana jest inaczej komą. Obserwuje się zanik wszelkich odruchów. Świadomość chorego jest obojętna na wszelkie próby pobudzenia. Śpiączka może być wywołana na skutek mocznicy, cukrzycy, urazu lub narkozy.
Jakościowe zaburzenia świadomości
Jakościowe zaburzenia świadomości stanowią osobny typ zaburzeń tego typu. O tego typu zaburzeniach mówi się w kontekście orientacji autopsychicznej, czyli świadomości wiedzy podstawowych danych o własnej osobie oraz orientacji allopsychicznej, czyli świadomości miejsca, czasu, a także sytuacji.
Podstawowym jakościowym zaburzeniem świadomości jest zespół majaczeniuowy inaczej zwany delirium. W tym stanie obserwuje się duże zaburzenie orientacji allopsychicznej. Do takiego stanu może prowadzić nadużycie alkoholu, lub bardzo wysoka gorączka. Osoba w takim stanie cierpi z powodu omamów wzrokowych, słuchowych oraz urojeń. Zawężenie świadomości powoduje lęki i niepokój ruchowy. Człowiek w takim stanie może stanowić dla siebie zagrożenie.
Innym przykładem jakościowych zaburzeń świadomości jest zespół onejroidalny. Chory cierpi z powodu omamów, które mają wpływ na jego zachowanie. Często zachowanie takiej osoby przyrównywane jest do grania roli w filmie lub uczestnictwa w grze komputerowej. Omamy mogą dotyczyć magicznego świata, lotu w kosmos, czy udziału w wojnie. Osoby takie skarżą się na zaburzenia pamięci oraz aktywność psychoruchową.
Jakie są przyczyny pojawienia się zaburzeń świadomości?
Istnieje wiele różnych przyczyn pojawienia się zaburzeń świadomości. Każdy taki epizod powinien być konsultowany z lekarzem. Może się okazać, że chory powinien poddać się szczegółowej diagnostyce. Do podstawowych przyczyn pojawienia się zaburzeń świadomości należy:
- zatrucie: alkoholem, substancjami psychoaktywnymi, lekami, metalami ciężkimi
- infekcja bakteryjna, grzybicza
- choroby związane bezpośrednio z ośrodkowym układem nerwowym: krwotok, no-wotwór, ropnie, urazy czaszkowe, padaczka
- zaburzenia gospodarko wodno-elektrolitowej
- cukrzyca (zbyt wysoki i zbyt niski poziom glukozy we krwi)
- niedotlenienie
- zapalenie opon mózgowych
- przegrzanie
- porażenie prądem
- nagłe odstawienie alkoholu
- śpiączka mocznicowa
Diagnostyka zaburzeń świadomości
Rozpoznawanie zaburzeń świadomości nie należy do najłatwiejszych zadań lekarza. Wy-wiad lekarski, nie wystarczy, by móc ustalić właściwą przyczynę pojawienia się objawów związanych z zaburzeniami świadomości. Właśnie dlatego w diagnostyce zaburzeń świa-domości zaleca się wykonanie badań obrazowych. Do głównych badań należy tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i zdjęcia rentgenowskie. Konieczne jest wykonanie również podstawowych badań moczu i krwi. To jakie badania zleci do wykonania lekarz, zależy od wywiadu lekarskiego i podejrzeń lekarza w związku z przyczyną pojawienia się zaburzeń świadomości.
Leczenie zaburzeń świadomości
Leczenie tego typu zaburzeń polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny problemu. Lekarz może ustalić przyczynę pojawienia się zaburzeń świadomości po ustaleniu konkretnej przyczyny ich pojawienia się. Jeśli przyczyną będą niedobory elektrolitowe lub odwodnienie, leczenie będzie się opierało na przywróceniu równowagi gospodarki wodno-elektrolitowej. Jeśli z kolei, przyczyną omamów jest cukrzyca, ważna będzie regulacja poziomu glukozy we krwi. Zespół majaczeniowy będzie wymagał pomocy ze strony psychiatry, który może zalecić leczenie farmakologiczne neuroleptykami lub lekami przeciwlękowymi, w celu złagodzenia kłopotliwych objawów. Osoby, które cierpią z powodu zaburzeń świadomości na skutek przedawkowania lub odstawienia alkoholu, lub substancji psychoaktywnych, powinny zgłosić się o pomoc do psychologa, który może zalecić psychoterapię, jako sposób na uporanie się ze szkodliwym nałogiem.