Narkolepsja to choroba neuropsychiatryczna o bardzo dokuczliwych objawach. Chory kilka razy w ciągu dnia zasypia wbrew swojej woli. Przyczyny powstawania choroby nie są do końca znane, natomiast objawy potrafią znacznie obniżyć komfort życia. Na narkolepsję cierpią osoby w różnym wieku i różnej płci. Jak wygląda życie chorego na narkolepsję? Czy istnieje skuteczny sposób na wyleczenie choroby?
Spis treści
Narkolepsja – co to takiego?
Czym jest narkolepsja? Jakie objawy dokuczają chorym na tę chorobę? Narkolepsja jest chorobą mającą podłoże neurologiczne. Do głównych objawów choroby należą zaburzenia snu. Chory zapada w niekontrolowany sen nawet kilka razy w ciągu dnia. Choroba może pojawić się w różnym wieku. Odnotowano przypadki choroby u osób poniżej 18-go roku życia. Chorują na nią zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Według niektórych, choroba uwarunkowana jest genetycznie. Objawy choroby są bardzo dokuczliwe i potrafią znacznie obniżyć komfort życia. Chory na narkolepsję może zasnąć o każdej porze dnia. Warto zaznaczyć fakt, że schorzenia nie da się kontrolować. Chorzy zasypiają nawet w trakcie wykonywania codziennych czynności, a nawet rozmowy. To jednak nie koniec uciążliwych objawów. Choroba daje o sobie znać również w nocy, wywołując lęki nocne u dorosłych. Leczeniem choroby zajmują się głównie lekarze psychiatrzy.
Przyczyny narkolepsji
Niestety nie ustalono konkretnych przyczyn wywołujących narkolepsję. Przyjęto natomiast, że nagłe zasypianie należy do grupy chorób neurologicznych. Badający podłoże choroby dochodzą do wspólnych wniosków, że pojawienie się dokuczliwych objawów choroby wiąże się z nieprawidłową regulacją fazy REM, czyli głębokiego snu, który pojawia się jeszcze przed zaśnięciem, przez co wywołuje halucynacje. Prowadzone badania pozwoliły ustalić, że proteina będąca neuroprzekaźnikiem jest produkowana u osób chorych na narkolepsję w dużo mniejszych ilościach, niż u osób niedotkniętych tą chorobą.
Zdaniem niektórych narkolepsja może mieć podłoże genetyczne. Jeśli u jednego z rodziców zaobserwowano objawy choroby bardzo możliwe, że choroba pojawi się u dzieci lub u wnucząt. Przypuszcza się, że jedną z przyczyn pojawienia się choroby może być mutacja genu kodującego antygen HLA, zlokalizowanego w chromosomie 6. Tego rodzaju mutacja sprzyja występowaniu narkolepsji, zwłaszcza na skutek nieprawidłowej reakcji organizmu na zakażenie wirusowe.
Narkolepsja objawy
Pierwsze objawy narkolepsji zazwyczaj pojawiają się w u młodzieży w okresie dojrzewania lub po 20 roku życia. Głównym objawem choroby jest odczuwanie przez chorego nagłej, przemożnej potrzeby snu odczuwanej w ciągu dnia. Nad narkolepsją nie sposób zapanować. Chory mimo walki, zapada w głęboki sen. Objawy choroby mogą znacznie pogorszyć komfort życia, gdyż nagła chęć snu może pojawić się w pracy, na zakupach oraz podczas spotkań towarzyskich. Choć sen narkoleptyka trwa około 10-20 minut, to uczucie senności może pojawić się nawet kilka razy w ciągu dnia.
Do najczęstszych objawów choroby należy:
- Senność w ciągu dnia – Chory borykający się z problemem senności w ciągu dnia, usypia w ciągu 5 minut. Próby walki z sennością za każdym razem okazują się bezskuteczne. Narkoleptyk zasypia zazwyczaj na kilkanaście minut w różnego rodzaju sytuacjach. Po dobyciu drzemki potrzeba snu znika na jakiś czas. Chory jednak zdaje sobie sprawę z tego, że dokuczliwy objaw pojawi się znowu i to w najmniej spodziewanym momencie.
- Katapleksja – Jest to objaw charakterystyczny dla narkolepsji. Katapleksją nazywa się spadek napięcia mięśniowego podczas śmiechu, odczuwania gniewu oraz innych sytuacji emocjonalnych. Zwiotczenie mięśni powoduje niemożność wykonania jakiegokolwiek ruchu. Mniejsze nasilenie wiotczenia mięśni może powodować jedynie problemy z wymową i opadanie żuchwy.
- Halucynacje senne – Lęki nocne u dorosłych inaczej zwane halucynacjami sennymi bardzo często występują u chorych na narkolepsję. Osoby cierpiące na narkolepsję od razu po zaśnięciu zapadają w fazę snu REM, w której występują bardzo realistyczne sny. Chorzy na narkolepsję mają tendencje do śnienia koszmarów i snów budzących lęk.
- Paraliż senny- Z paraliżem sennym chory zazwyczaj zmaga się podczas zasypiania i zaraz po przebudzeniu. Paraliż senny polega na odczuwaniu chwilowego paraliżu, trwającego zazwyczaj kilka sekund.
Chory na narkolepsję ze względu na zaburzony sen w ciągu nocy, boryka się z napadami senności w ciągu dnia. Organizm chce niejako „nadrobić braki”.
Rozróżnia się trzy stopnie natężenia objawów:
- Słabe – osoby odczuwające słabe natężenie objawów choroby, borykają się z nieznaczną sennością w ciągu dnia, a katapleksja pojawia się mniej niż raz w tygodniu.
- Średnie – narkoleptyk mimo odczuwania senności w ciągu dnia, jest w stanie prowadzić normalne życie i funkcjonować mimo choroby. Katapleksja pojawia się kilka razy w tygodniu, jednak rzadziej niż raz dziennie.
- Silne – silna potrzeba snu w ciągu dnia utrudnia normalne funkcjonowanie. Katapleksja pojawia się nawet kilka razy w ciągu dnia.
Diagnostyka narkolepsji – jak rozpoznać narkolepsję?
Do lekarza zwracają się zazwyczaj osoby, u których pojawił się problem nadmiernej senności w ciągu dnia. Jest to również pierwszy objaw świadczący o rozwijającej się chorobie. Problem nadmiernej senności w ciągu dnia nie jest jednak wystarczający do postawienia szybkiej i słusznej diagnozy. Uczucie senności może być również objawem innych chorób, na przykład cukrzycy. Właściwą diagnozę lekarz jest w stanie postawić w momencie wystąpienia katapleksji, która jest charakterystyczna dla narkolepsji. Katapleksja nie występuje w przebiegu innych chorób.
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić przeprowadzenie specjalistycznych badań, które pozwolą potwierdzić diagnozę oraz ustalić, jaka metoda leczenia będzie najskuteczniejsza w danym przypadku. Lekarz może zalecić wykonanie badania PSG polisomnograficznego, oraz badanie krwi oznaczające antygeny układu immunologicznego, charakterystyczne dla neuroleptyków. Wykonuje się również określenie poziomu oreksyny znajdującej się w płynie mózgowo-rdzeniowym.
W laboratoriach snu przeprowadza się również badanie EEG, podczas snu narkoleptycznego. Widoczne zaburzenie poszczególnych faz snu, pozwoli na postawienie diagnozy, jaką będzie narkolepsja.
Narkolepsja – leczenie
Leczenie choroby polega na łagodzeniu jej objawów. W walce z nadmierną sennością pomagają leki psychostymulujące, które działają bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy. Głównymi lekami stosowanymi w leczeniu narkolepsji jest metylofenidat, metamfetamina oraz penolinę. Z katapleksją pomagają walczyć substancje takie jak wenlafaksyne, imipramine, lomipraine oraz fluoksetyne. W leczeniu silnych objawów narkolepsji stosuje się hydromaślan sodu.
Leczenie objawowe narkolepsji polega również na utrzymywanie higieny snu oraz właściwego rytmu dziennego człowieka. Pacjenci cierpiący z powodu narkolepsji, powinni planować odbycie kilkunastominutowych drzemek w ciągu dnia. Narkoleptykom nie zaleca się palenia papierosów oraz spożywania alkoholu. Wskazana jest natomiast aktywność fizyczna.
Narkolepsja – jak poprawić jakość swojego życia?
Choć narkolepsji nie można całkowicie wyleczyć, to możliwe jest zminimalizowanie dokuczliwych objawów choroby. Dzięki temu, mimo choroby możliwe jest normalne funkcjonowanie. Istnieje kilka sprawdzonych sposobów na podniesienie jakości swojego życia mimo choroby. Co warto wziąć pod uwagę?
- Chory nie powinien walczyć z nadchodzącym atakiem senności. Dużo lepszym rozwiązaniem będzie przerwanie wykonywanego zajęcia, tak by móc odbyć kilkunastominutową drzemkę.
- Nie zaleca się zasypiania w samotności.
- Należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego i przyjmować wszystkie zalecane leki o wyznaczonych porach.
- Prowadzenie samochodu należy szczegółowo omówić z lekarzem prowadzącym. Dzięki temu chory uniknie sytuacji, w której miałby problem z atakiem podczas prowadzenia pojazdu.
- Warto, by najbliższe otoczenie chorego zdawało sobie sprawę z jego choroby. Pozwoli to uniknąć wielu nieprzyjemnych sytuacji.
- Chory nie powinien zapominać o aktywności fizycznej. Ruch pobudza organizm.
- Przed ważniejszymi wydarzeniami lub czasochłonnym zajęciem, narkoleptyk powinien znaleźć czas na drzemkę.
- Niezwykłe znaczenie ma rytm okołodobowy. W celu uniknięcia ataków, zaleca się spożywanie regularnych posiłków o tych samych porach, oraz kładzenie się spać o wyznaczonej przez siebie godzinie.
Osoby chore na narkolepsję powinny również skorzystać z wizyty u psychologa lub psychoterapeuty. Już sama wieść o tak poważnej chorobie może okazać się wstrząsająca nie tylko dla chorego, ale również dla jego rodziny. Wsparcie psychologiczne udzielone przez specjalistę pomoże pogodzić się z zaistniałą sytuacją. Poważna choroba, jaką jest narkolepsja, nie jest śmiertelna. Można z nią żyć. Liczy się jednak właściwe podejście do problemu oraz wsparcie ze strony rodziny.
