Otyłość kwalifikuje się do listy chorób przewlekłych. Istnieje wiele czynników przyczyniających się do pojawienia się otyłości i utrzymywania się zbędnych kilogramów. Choć leczenie otyłości nie należy do najłatwiejszych zadań, osoba otyła koniecznie powinna zmierzyć się z problemem. Nadmiar tkanki tłuszczowej zgromadzony w organizmie może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu osoby otyłej. Przyjrzyjmy się przyczynom otyłości oraz znanym i skutecznym metodom jej leczenia. W artykule zastanowimy się również nad rolą psychologa w leczeniu otyłości.
Spis treści
Nadwaga i otyłość – problem dzisiejszych czasów
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) kilkadziesiąt lat temu zakwalifikowała otyłość na Międzynarodową Listę Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD10). Na otyłość cierpią kobiety i mężczyźni w różnym wieku. Otyłość jest poprzedzona stanem nadwagi, który charakteryzuje się pojawieniem zbędnych kilogramów, odkładających się w organizmie w postaci tkanki tłuszczowej. Nadwaga związana jest z dostarczaniem zbyt dużej ilości kalorii, niż potrzebuje tego organizm. Nieleczona nadwaga prowadzi do pojawienia się otyłości, która jest już chorobą. Przyczyn otyłości możemy doszukiwać się w czynnikach:
- psychologicznych
- środowiskowych
- hormonalnych
- genetycznych
Nieleczona otyłość może mieć katastrofalne konsekwencje zdrowotne dla chorego. Odnotowano również przypadki, w których nieleczona otyłość prowadziła do śmierci pacjenta. Otyłość zaliczana jest do grona chorób cywilizacyjnych, które w ostatnich latach zbierają ogromne żniwo. Leczenie otyłości jest skomplikowanym procesem, podczas którego warto zadbać o właściwe wsparcie psychologiczne. Osoby cierpiące z powodu nadwagi powinny zmienić tryb życia na zdrowszy i wprowadzić do swojego życia działania zapobiegające rozwinięciu się otyłości.
Przyczyny otyłości
Jak już wspomniano istnieje wiele przyczyn prowadzących do pojawienia się nadwagi i w konsekwencji otyłości. Ustalenie czynnika odpowiedzialnego za pojawienie się otyłości, pomaga wybrać najskuteczniejszą formę leczenia.
Przyczyny środowiskowe
Czynniki środowiskowe są bezpośrednio związane z naszym codziennym trybem życia. Dotyczą one przede wszystkim nieprawidłowego sposobu odżywiania się. Możemy wyszczególnić tu kilka istotnych podpunktów:
- spożywanie zbyt dużych posiłków
- przygotowywanie bardzo kalorycznych posiłków
- brak zachowania 3-4 godzinnych przerw między posiłkami
- brak regularności w spożywaniu posiłków
- zapominanie o śniadaniu
- zastępowanie zbilansowanego posiłku słodką lub słoną przekąską
- głodzenie się
- spożywanie obfitych posiłków przed snem
- częste sięganie po słodkie napoje
- unikanie spożywania warzyw
- częste spożywanie wysoko przetworzonych produktów
- brak aktywności fizycznej
Przyczyny hormonalne
Zdarza się, że za rozwijającą się otyłością stoją hormony. Zaburzenia gospodarki hormonalnej mogą wpływać na zwiększenie apetytu i co się z tym wiąże na pojawienie się otyłości. Zwiększenie masy ciała organizmu może stać się przyczyną pojawienia się problemów z tarczycą, co dodatkowo wpłynie na jeszcze większy przyrost masy ciała. Za pojawienie się zbędnych kilogramów może być odpowiedzialne również leczenie hormonalne.
Przyczyny genetyczne
Okazuje się, że skłonność do pojawienia się otyłości może być dziedziczona. Według badaczy, za dziedziczenie otyłości odpowiada, aż 100 różnych genów. Zdania na temat przyczyn genetycznych otyłości są jednak podzielone. Wielu naukowców zwraca uwagę na powielanie błędów żywieniowych, przez obserwację osób w środowisku, których się dorasta, a nie na geny, które mają być odpowiedzialne za skłonność do odkładania się zbędnych kilogramów.
Psychologiczna przyczyna otyłości
Przyczyn otyłości możemy dopatrywać się również w psychice. Warto przede wszystkim zwrócić tu uwagę na życie w stresujących i napiętych warunkach. W stresujących sytuacjach często rezygnujemy ze spożywania posiłków, lub zwyczajnie ‘zajadamy’ go niezdrowymi i kalorycznymi przekąskami. Żyjąc w stresie, zapominamy o śniadaniu i regularnych zbilansowanych posiłkach.
Wiele chorób mających podłoże psychiczne może wpływać na pojawienie się otyłości. Przyczyna otyłości może być niska samoocena oraz brak akceptacji własnej osoby. Otyłość pojawia się również u osób cierpiących z powodu depresji oraz chronicznie obniżonego nastroju. Zwracając uwagę na psychologiczne przyczyny otyłości, koniecznie należy przyjrzeć się kompulsywnemu objadania się. Osoba cierpiąca z powodu tego rodzaju zaburzeń odżywiania nie potrafi opanować napadu żarłoczności i podczas ataku pochłania ogromne ilości kalorii, często przekraczające dzienne zapotrzebowanie na wartość energetyczną. Innym problemem mogącym prowadzić do pojawienia się i rozwoju otyłości jest uzależnienie od jedzenia.
Warto podkreślić, że w wypadku otyłości powodowanej czynnikami psychologicznymi, leczenie powinno rozpocząć się od psychoterapii, która pomoże rozwiązać problemy natury psychicznej. Takie działania umożliwią choremu swobodną walkę ze zbędnymi kilogramami. Tylko usuwając prawdziwą przyczynę problemu, chory może uporać się z dokuczliwymi objawami.
Stopnie otyłości
Wyróżniamy poszczególne stopnie otyłości. Rodzaje otyłości można podzielić ze względu na wysokość BMI oraz ze względu na przyczyny wywołujące otyłość
Stopnie otyłości związane z wysokością BMI:
- otyłość umiarkowana BMI 30-35
- otyłość znacząca BMI 35-40
- otyłość śmiertelna BMI 40 i więcej
Stopnie otyłości związane z czynnikami wywołującymi:
- otyłość pierwotna – wywoływana jest przez wcześniej opisane czynniki środowiskowe
- otyłość wtórna – będąca efektem rozwoju innych chorób (np. choroby tarczycy)
Konsekwencje nieleczonej otyłości
Nieleczona otyłość może prowadzić do pojawienia się wielu chorób, które mogą zagrażać życiu osoby chorej. Nadmiernie zgromadzone kilogramy bezpośrednio wpływają na obciążenie stawów i degenerację kości. Tłuszcz odkłada się w organizmie chorego nie tylko w postaci tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, ud i na narządach. Nadmiar tłuszczu gromadzi się w tętnicach w postaci blaszek miażdżycowych, co jest związane z pojawieniem się chorób sercowo-naczyniowych (zawału i udaru).
Ponadto otyłość może prowadzić do pojawienia się:
- insulinooporności
- cukrzycy
- stłuszczenia wątroby
- zaburzeń lipidowych
- zaburzeń hormonalnych
- problemów w funkcjonowaniu nerek
- nadciśnienia tętniczego
- nowotworów
- żylaków kończyn dolnych
Osoby otyłe, które nie walczą z chorobą, muszą być świadome pojawienia się ewentualnych zmian emocjonalnych, które bezpośrednio wpływają na obniżenie komfortu życia chorego. Możemy w tym wypadku zwrócić uwagę na pojawienie się:
- obniżenia samooceny
- spadku poczucia własnej wartości
- lęków
- depresji
- zaburzeń snu
- zaburzeń związanych z postrzeganiem własnego ciała
- izolowania się od przyjaciół i bliskich
Leczenie otyłości
Leczenie otyłości powinno być konsultowane z lekarzem. Na początku należy ustalić przyczyny, odpowiedzialne za pojawienie się otyłości. Pomoże to w dobraniu właściwego sposobu leczenia, które powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą specjalisty. Należy zwrócić uwagę, że stosowanie popularnych diet cud, nie jest dobrą metodą walki z otyłością. Tego rodzaju diety działają w wyniszczający sposób na organizm człowieka i często prowadzą do pojawienia się efektu jo-jo, czyli powrotu utraconych kilogramów.
W leczeniu otyłości pierwotnej bardzo duże znaczenie ma zmiana dotychczasowych nawyków żywieniowych. Osoba otyła musi sobie zdać sprawę z tego, że w ten sposób organizm nabierze właściwego rytmu i pozbędzie się nadmiaru kilogramów. Osoba chcąca zrzucić kilogramy musi się regularnie odżywiać, spożywając zbilansowane i wartościowe posiłki. Dla niektórych, najcięższym wyzwaniem jest pozbycie się złych nawyków (spożywanie słodyczy, słonych przekąsek, podjadanie między posiłkami, przejadanie się). Zmiana trybu życia wiąże się również z wprowadzeniem aktywności fizycznej.
Otyłość ma bardzo duży i niestety negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Właśnie dlatego walka z nią powinna przebiegać we właściwy sposób, tak by odchudzanie nie miało negatywnych konsekwencji. Dieta osoby otyłej musi być dopasowana do indywidualnych potrzeb oraz brać pod uwagę aktualne choroby. Najlepiej skorzystać z pomocy dietetyka, który ułoży przykładowy jadłospis. Podobnie będzie z doborem ćwiczeń. Wybrana aktywność fizyczna nie powinna zbytnio obciążać stawów, oraz być dopasowana do stanu zdrowia otyłego i jego kondycji fizycznej.
Chirurgiczne leczenie otyłości
Osoby, które borykają się z najwyższym stopniem otyłości tzw. otyłością śmiertelną, oraz z jej mniejszym stopniem – BMI 35 do 40, które cierpią z powodu chorób towarzyszących (cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zwyrodnienie stawów), kwalifikują się do leczenia metodą chirurgiczną.
Chirurgiczne leczenie otyłości to:
- resekcja żołądka
- by-pass żołądkowy
- zakładanie opaski żołądkowej
Zabiegi bariatryczne są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Otyłość – jak do niej nie dopuścić?
Jeśli zauważysz u siebie pojawiające się zbędne kilogramy, mogące świadczyć o nadwadze, koniecznie należy przyjrzeć się bliżej problemowi. Pojawiająca się nadwaga może sygnalizować popełniane błędy żywieniowe lub zbyt małą zły tryb życia. Problemu nadwagi nie wolno bagatelizować, gdyż może ona prowadzić do otyłości. Co robić, by do niej nie dopuścić? Najlepszym sposobem na otyłość jest profilaktyka. Profilaktyka otyłości wiąże się w pewien sposób z metodami jej leczenia. Bardzo dużą rolę odgrywa tutaj prowadzenie zdrowego trybu życia. Z całą pewnością utrzymywanie zdrowej diety oraz dbanie o regularną aktywność fizyczną przyczyni się do właściwej pracy jelit oraz uchroni przed pojawieniem się zbędnych kilogramów. Dieta każdego z nas powinna zaspokajać zapotrzebowanie naszego organizmu na wszelkie niezbędne substancje odżywcze. Dodatkowo unikać należy złych nawyków żywieniowych oraz produktów, które dostarczają do naszego organizmu jedynie kalorie.
Otyłość – wsparcie psychologiczne
Podjęcie walki ze zbędnymi kilogramami, dla wielu jest bardzo ciężką decyzją. Osoby, które zdobędą się na ten krok, muszą liczyć się ciężką pracą i wyrzeczeniami. Brak szybkich i widocznych efektów może odbierać motywację i chęć do walki. Widać zatem wyraźnie, że wsparcie psychologiczne w trakcie leczenia otyłości, jest bardzo ważne. Otyłość może być również wynikiem problemów natury psychologicznej, których rozwiązanie bez pomocy psychoterapeuty jest niemożliwe. Z takimi problemami borykają się na przykład osoby będące ofiarami przemocy lub nadużyć na tle seksualnym. Wsparcie psychologiczne jest również niezbędne w wypadku osób, które negatywnie myślą o sobie, mają złe zdanie na temat własnego wyglądu oraz nieadekwatne wyobrażenia względem odchudzania. Psychika takich osób jest niezwykle obciążona, często mają problem z depresją oraz zaburzeniami nerwicowymi.
Pomoc specjalistyczna jest też niezwykle ważna, jeśli problemy z wagą są ściśle związane z zaburzeniami odżywiania takimi jak zespół kompulsywnego objadania się, czy bulimia. Wsparcie udzielone podczas regularnej psychoterapii pomoże osobie otyłej odzyskać równowagę emocjonalną oraz właściwe spojrzenie na proces odchudzania i własną osobę.
