Hiponatremia to inaczej niedobór sodu w organizmie. Przypadłość ta może prowadzić nawet do śmierci. Co może prowadzić do powstania poważnych ubytków sodu w organizmie? W jaki sposób objawia się hiponatremia i na czym polega jej leczenie?
Hiponatremią nazywamy zaburzenia w funkcjonowaniu gospodarki wodno-elektrolitowej związane z niedoborem sodu w organizmie. Ustalono, że norma sodu we krwi powinna wynosić nie mniej, niż 135 mmol/l. Sód w organizmie pełni bardzo dużą rolę, jest odpowiedzialny między innymi za:
- utrzymanie właściwej równowagi osmotycznej płynów ustrojowych – chroni przed odwodnieniem
- wpływa na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej
- bierze udział w procesie przewodzenia impulsów nerwowych oraz w transportowaniu glukozy i aminokwasów
- aktywuje działanie amylazy ślinowej, która jest enzymem trawiennym
Każdy spadek sodu może być niezwykle niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Pierwsze objawy hiponatremii można zaobserwować już przy spadku 125-130 mmol/l. Co przyczynia się do rozwoju tego stanu?
Spis treści
Hiponatremia przyczyny
Istnieje wiele czynników mogących przyczynić się do obniżenia poziomu sodu w organizmie. Przede wszystkim sód z organizmu tracimy razem z wodą. Na hiponatremię narażone są zatem osoby, które odwodniły się np. na skutek:
- długotrwałej biegunki
- poparzenia
- zapalenia trzustki
- silnych wymiotów
- zbyt intensywnych ćwiczeń fizycznych
- długotrwałej pracy fizycznej
- stosowania leków moczopędnych
- nadmiernego pocenia
Ponadto do hiponatremii prowadzić mogą:
- choroby nerek
- niedoczynność tarczycy
- niedoczynność kory nadnerczy
- niewydolność mięśnia sercowego
- dieta uboga w sód
- długotrwałe stosowanie leków psychotropowych – przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych (cyklofosfamid, karbamazepina, fluoksetyna oraz SSRI)
- zatrucie wodne polegające na przyjmowaniu zbyt dużych ilości wody, bardzo ubogiej w elektrolity
- marskość wątroby
Nowoczesne leki psychotropowe są w dzisiejszych czasach przystosowane do długotrwałego przyjmowania. Jednak wystąpienie równocześnie kilku przyczyn hiponatremii oraz czynników ryzyka, może prowadzić pojawienia się znacznych niedoborów sodu w organizmie.
Czynniki ryzyka rozwoju hiponatremii
Poza podstawowymi przyczynami wpływającymi na rozwój hiponatremii istnieją pewne czynniki ryzyka, które wzmagają potencjalną możliwość wystąpienia schorzenia. Wystąpienie hipontremii jest zwiększone w wypadku:
- osób starszych
- przebywania w wysokich temperaturach
- płci żeńskiej
- osób palących papierosy
- osób chorujących na różnego rodzaju nowotwory
- osłabienia pooperacyjnego
- ogólnego złego stanu zdrowia
- osób chorujących na POCHP
Hiponatremia objawy
Łagodny stopień hiponatermii przebiega praktycznie bezobjawowo. Małe niedobory sodu mogą objawiać się ogólnym osłabieniem, zmęczeniem oraz zwiększonym pragnieniem. Objawy te nie są kojarzone ze spadkiem sodu w organizmie. Większy spadek sodu może dawać bardziej zauważalne i nieprzyjemne dolegliwości. Należą do nich między innymi:
- brak apetytu
- nudności
- wymioty
- wzdęcia
- bóle głowy
- ogólna dezorientacja
- niepokój
- apatia
- drgawki
- problemy z pamięcią i koncentracją
- obniżenie ciśnienia tętniczego
- zawroty głowy
- nadmierna senność
- niepokojące pobudzenie ruchowe
- zaburzenia mowy
Ciężka hiponatremia wiązać się może z utratą przytomności oraz z zapadnięciem w śpiączkę. Duże niedobory sodu prowadzić mogą również do obrzęku mózgu oraz jego uszkodzenia. Utrzymująca się hiponatremia może prowadzić do śmierci.
Diagnostyka i działania profilaktyczne
Wystarczy wykonać podstawowe badania krwi i moczu, by móc określić, na jakim poziomie kształtuje się sód w naszym organizmie. Takie profilaktyczne badania zaleca się osobom, które znajdują się w grupie ryzyka rozwinięcia hiponatremii, czyli przede wszystkim osoby przyjmujące na stałe leki psychotropowe, chorujące na nerki, tarczycę oraz narażone na odwodnienie.
Przed rozwinięciem się hiponatremii uchroni nas regularne uzupełnianie płynów, stosowanie właściwej diety i wykonywanie badań profilaktycznych. W warunkach narażenia na dużą utratę wody z organizmu, czyli w wypadku wystąpienia biegunki, silnych wymiotów lub utraty wody wraz z potem podczas wysiłku fizycznego lub w upalne dni, zaleca się spożywanie elektrolitów oraz napojów izotonicznych, które uchronią nas przed odwodnieniem i tym samym znaczną utratą sodu.
Hiponatremia leczenia
Na czym polega leczenie hiponatremii? Przede wszystkim na uzupełnieniu niedoborów sodu. O wyborze metody leczenia decyduje lekarz na podstawie badań i obserwacji stanu pacjenta. Wiele zależy również od poziomu sodu w organizmie i od tego, jak długo ten niedobór występuje. Jeśli niedobór sodu w organizmie pogłębiał się stopniowo, w ten sam sposób należy uzupełniać jego poziom. Jest to niezwykle ważne, gdyż nagły wzrost poziomu sodu w organizmie może być niebezpieczny i wiązać się z wieloma przykrymi konsekwencjami dla naszego zdrowia.
Światowa Organizacja Zdrowia również przestrzega przed zażywaniem większej dawki, niż 5g sodu dziennie. Spożywanie sodu w nadmiarze wiązać się może z ryzykiem rozwoju hipernaremii. Zbyt wysoki poziom sodu w organizmie prowadzić może na przykład do rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz być odpowiedzialnym za zaburzenia w pracy serca. Nadmiar sodu może przyczynić się również do wystąpienia udaru mózgu.
Najbezpieczniejszą formą uzupełnienia sodu w organizmie, jest przyjmowanie płynów nawadniających oraz elektrolitów, które zawierają sód w różnych stężeniach. Lekarz, który pomaga pacjentowi uzupełnić niedobory sodu, zajmuje się również uzupełnieniem potasu, który w takich przypadkach również jest na bardzo niskim poziomie. Podczas leczenia niedoborów sodu w organizmie, koniecznie należy wykonywać regularne badania, które pozwolą na monitorowanie jego poziomu w organizmie.
