Spis treści
Czym jest uzależnienie od leków?
Większość ludzi zażywa leki przepisane przez lekarza zgodnie z jego zaleceniami. Jednak zdarza się, że niektórzy używają ich w innych dawkach, a także w mniejszych odstępach czasowych niż jest to zalecane. Uważa się, że około 20% osób próbowało w ciągu życia zażywać leki niezgodnie ze wskazówkami udzielonymi przez doktora. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba osób nadużywających leków przepisywanych na receptę.
Uzależnienie od leków jest chroniczną chorobą. Powoduje kompulsywne poszukiwanie leków w sytuacji, gdy ich zabraknie, a także ma wyniszczające skutki dla osoby je zażywającej, a także dla jej bliskich. Nadużywanie leków, także tych, które faktycznie zostały nam przepisane przez lekarza- może prowadzić do trwałych zmian w mózgu- zarówno fizycznych, jak i do samego sposobu funkcjonowania mózgu.
Dla większości ludzi, pierwsze przyjęcie leku jest dobrowolne. Jednakże, zmiany, które zachodzą w obrębie mózgowym, spowodowane stałym nadużywaniem substancji wpływają na zdolność do podejmowania decyzji oraz do samokontroli. Gdy proces przyjmowania leków trwa, osoba uzależniona odczuwa silną chęć kontynuacji przyjmowania coraz większej ich ilości. Główne grupy leków, które często są nadużywane, co w konsekwencji prowadzi do uzależnienia, to leki z grupy opioidowych, a także antydepresanty (wpływające na ośrodkowy układ nerwowy- np.benzodiazepiny) oraz stymulanty, takie jak amfetamina.
Przyczyny
Pytanie, które nasuwa się przy uzależnieniu od leków to- dlaczego niektórzy się od nich uzależniają, a inni nie? Wpływ na to ma wiele czynników- zarówno uwarunkowanie biologiczne, społeczne, jak i wiek rozpoczęcia przyjmowania leków. Badania wskazują jednoznacznie, że im wcześniej rozpocznie się przyjmowanie leków, tym możliwość uzależnienia się do nich wzrasta. Także ułatwiony dostęp do leków z powodu coraz szerszego i dostępnego dla wszystkich połączenia internetowego wpływa na łatwość w sięganiu po niektóre specyfiki, które niekoniecznie nam służą. Zdarza się również, że młodzi ludzie podkradają leki od rodziców w celu eksperymentowania. Może to prowadzić do poważnych konsekwencji, włącznie ze śmiercią, jeśli np. leki, które nie powinny być przyjmowane z alkoholem i innymi narkotykami, zostaną w ten sposób połączone.
Objawy
W zależności do przyjmowanego leku, ich działanie się różni. Niektóre leki będą działać uspokajająco, relaksująco, a inne wręcz przeciwnie- pobudzająco lub rozweselająco. Jednakże mechanizm uzależnienia jest taki sam jak w przypadku wszystkich innych substancji. Ukrywanie przyjmowania coraz większych dawek przed bliskimi, brak kontroli nad ilością substancji przyjmowanej, myśli krążące wokół leku oraz jego działania, a także czekanie w napięciu na przyjęcie kolejnej dawki- takie objawy są bardzo alarmujące i mogą wskazywać na silne uzależnienie.
Najczęściej występujące objawy uzależnienia to:
- zażywanie większej ilości leku niż konieczna
- zażywanie substancji w innym celu niż leczenie schorzenia opisanego przez lekarza
- brak kontroli nad ilością i czasem przyjmowania leków
- poszukiwanie dostępu do leku poza kontrolą lekarza
- próby fałszowania recept
- ukrywanie zażywania leku przed bliskimi
Leczenie
Leczenie uzależnienia od leków przepisywanych na receptę to trudny i wymagający proces. Często wymaga początkowej hospitalizacji w celu „wypłukania” leku z organizmu, a dopiero w następnym etapie możliwe jest podjęcie terapii lub innych kroków w celu wyleczenia. Często do leczenia włączana jest terapia farmakologiczna, gdzie przepisywane są bezpieczne leki, mające na celu pomóc w wyjściu z uzależnienia. Przede wszystkim istotne jest nastawienie pacjenta- jeśli wykazuje on chęć pokonania swojej choroby i przestrzega wszystkich zaleceń lekarskich, szanse na powodzenie i pokonanie uzależnienia są bardzo wysokie. Najczęściej stosowaną psychoterapią przy tego typu uzależnieniu jest terapia poznawczo-behawioralna. Wspierające w leczeniu może być także w grupach samopomocowych, w czasie których pacjenci dzielą się doświadczeniami i wspierają w wychodzeniu z nałogu.
