Antydepresanty

Obok psychoterapii, antydepresanty są najczęściej stosowaną kuracją w leczeniu depresji, lęków, fobii i innych zaburzeń. Ich zastosowanie na całym świecie rośnie. Jak działają? Czy są bezpieczne?

Leki antydepresyjne – zastosowanie

Głównym celem stosowania antydepresantów jest leczenie depresji klinicznej w postaci ciężkiej i umiarkowanej. W przypadku zdiagnozowania choroby, zaleca się stosowanie leków łącznie z terapią kognitywno-behawioralną.

Antydepresanty, zwłaszcza leki antydepresyjne nowej generacji, stosuje się również w leczeniu innych schorzeń. Do chorób tych należą m.in. depresja w lekkiej postaci, bezsenność, zaburzenia lękowe, nerwica natręctw, lęki napadowe (ataki paniki), fobie czy bulimia.

Leki antydepresyjne z grupy TLPD stosowane są również w przypadku długo utrzymujących się, chronicznych nerwobóli. W przypadku bólów neuropatycznych, w których zwykłe środki przeciwbólowe (takie jak paracetamol) nie działają, antydepresanty okazują się często jedyną szansą na normalne funkcjonowanie. Czasami tabletki antydepresyjne stosowane są w leczeniu moczenia nocnego u dzieci. W tym wypadku warto jednak wziąć pod uwagę szereg skutków ubocznych, jakie mogą spowodować silne leki w młodym organizmie.

Leki antydepresyjne, nawet stosunkowo bezpieczne antydepresanty najnowszej generacji powinny być przepisywane wyłącznie przez specjalistę. W żadnym wypadku nie wolno na własną rękę przyjmować leków przepisanych innej osobie.

Leki antydepresyjne – sposób działania

Mechanizm działania antydepresantów nie jest dokładnie znany. Uważa się, że wpływają na podniesienie poziomu pewnych związków w mózgu, tzw. neuroprzekaźników. Określone neuroprzekaźniki natomiast, zwłaszcza serotonina i noradrenalina odpowiedzialne są za emocje i nastrój. Substancje te mogą również wpływać na proces przesyłania przez nerwy sygnałów bólowych do mózgu. Dlatego właśnie niektóre antydepresanty walczą skutecznie z bólem neuropatycznym.

Stosując leki antydepresyjne warto pamiętać, że leczą one wyłącznie objawy depresji i innych chorób. Antydepresanty nie usuwają przyczyn choroby, dlatego należy je zawsze łączyć z innymi rodzajami terapii.

Antydepresanty – dawkowanie i czas leczenia

Leki antydepresyjne zwykle występują w formie tabletek. Leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od najmniejszej skutecznej dawki.

Zwykle antydepresanty należy przyjmować przez 1-2 tygodnie, zanim można zauważyć skutki ich działania. Na efekty trzeba poczekać. Kuracja trwa zwykle co najmniej 6 miesięcy. W przypadku wyjątkowo ciężkich postaci depresji, pacjenci muszą przyjmować leki antydepresyjne przez całe życie bez przerwy.

Antydepresanty – podział

Ze względu na sposób działania leki antydepresyjne dzieli się na pięć głównych kategorii:

Trójcykliczne leki antydepresyjne (TLPD). To antydepresanty starej generacji. Rzadko stosuje się je jako pierwszy wybór w terapii. Powodują poważne skutki uboczne, a ich przedawkowanie może być bardzo niebezpieczne. Mogą być jednak jedynym skutecznym lekiem u osób z ciężką postacią depresji, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi i chorobą dwubiegunową.

Do antydepresantów z grupy TLPD należą:

– amitryptylina: Amitriptylinum;

– klomipramina: Anafranil;

– lofepramina: Gamanil, Lomont, Tymelyt;

– nortryptylina: Nortrilen.

Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO). Podobnie jak TLPD, to leki antydepresyjne starszej generacji. Ze względu na poważne skutki uboczne, obecnie rzadko zalecane. Ich stosowanie wymaga ścisłego przestrzegania diety, ponieważ wchodzą w interakcje z jedzeniem, na przykład z niektórymi gatunkami sera, marynatami czy winem. Należy zachować wyjątkową ostrożność, łącząc ich przyjmowanie z innymi lekami, w tym z preparatami ziołowymi. Antydepresanty z grupy IMAO obejmują substancje takie jak:

• tranylcypromina: Parnate, Tranylcypromin-Neuraxpharm, Jatrosom;
• fenelzyna: Nardol;
• izokarboksazyd: Marplan.

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Są to najczęściej przepisywane leki antydepresyjne. Są najbezpieczniejsze i wywołują najmniej skutków ubocznych. Przedawkowanie SSRI również nie niesie za sobą poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia.

Do tej grupy antydepresantów należą:

• fluoksetyna: Prozac, Fluoxetine, Andepin, Bioxetin, Deprexetin, Fluoksetyna EGIS, Fluxemed, Seronil;
• citalopram: Cipramil, Aurex, Cilon, Citabax, Cital, Citalec, Citaratio, Citaxin, Citronil, Oropram, Pram;
• paroksetyna: Seroxat, Apo-Parox, Arketis, Deprozel, Dropax, ParoGen, Paroxetine Aurobindo, Paroxetine Teva, Paroxinor, Paxeratio, Paxtin, Rexetin, Serestill, Xetanor;
• sertralina: Zoloft, ApoSerta, Asentra, Asertin, Miravil, Sertagen, Sertralina Krka, Sertranorm, Setaloft, Stimuloton, Zotral, Sastium, Sertraline Aurovitas.

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Ich działanie jest zbliżone do SSRI. Miały być od nich skuteczniejsze, ale jak dotąd nie potwierdzono ich wyższej skuteczności w leczeniu depresji. Są osoby, które lepiej reagują na SSRI, a są takie, u których lepiej działają SNRI.

Leki antydepresyjne z grupy SNRI to:

• duloksetyna: Depratal, Duciltia, Duloxetine, Dulsevia, Duloxgamma, Dulxetenon, Dutilox, Strodros;
• wenlafaksyna: Alventa, Axyven, Efectin ER, Efevelon SR, Faxigen XL, Faxolet ER, Lafactin, Oriven, Prefaxine, Symfaxin ER, Velafax, Velafax XL, Velaxin ER, Venlafaxine Bluefish XL, Venlectine.

Atypowe leki przeciwdepresyjne. To tak zwane leki na depresję nowej generacji. Powodują mniej skutków ubocznych niż te należące do starszych grup, chociaż nie są ich całkiem pozbawione. Przepisywane są zwykle osobom, które źle reagują na pozostałe leki.

Do tej grupy lekarstw należą:

• trazodon: Trittico CR, Trittico XR;
• mirtazapina: Remeron, Remirta Oro, Esprital, Mirtagen, Mirtastad, Mirtazapine, Mirtor, Mirzaten, Mirtagen;
• wortioksetyna: Brintellix;
• wilazodon: Viibryd;
• bupropion: Wellbutrin SR, Wellbutrin XL, Zyban, Mysimba, Oribion, Paritdam, Welbox.

Leki antydepresyjne – skutki uboczne

Leki na depresję nowej generacji nie wywołują zwykle tak poważnych skutków ubocznych, jak te starszego typu. Objawy niepożądane są zwykle łagodne i ustępują maksymalnie po dwóch tygodniach stosowania. Do najczęściej spotykanych należą mdłości i senność.

Występowanie niepożądanych skutków zaobserwowano zwłaszcza w przypadku stosowania leków antydepresyjnych u dzieci i młodzieży. Obejmują one:

• Wahania nastroju i nadmierne pobudzenie psychoruchowe. Mogą się również pojawić objawy manii lub hipomanii. Warto zauważyć, że leki antydepresyjne nie wywołują choroby afektywnej dwubiegunowej, ale mogą wpłynąć na jej ujawnienie.
• Myśli samobójcze. Mogą pojawiać się w pierwszych dwóch tygodniach stosowania leku po raz pierwszy. Uważa się, że na pojawienie się myśli samobójczych mogą wpływać czynniki genetyczne. Zawsze należy zgłosić ich pojawienie się lekarzowi, który prawdopodobnie zmieni lek.

Jeżeli skutki uboczne się nasilają, albo są bardzo nieprzyjemne, to znaczy, że lek został niewłaściwie dobrany. Niezwłocznie należy o tym powiadomić lekarza prowadzącego, który zadecyduje o dalszym przebiegu terapii.

Leki antydepresyjne bez recepty

W przypadku ciężkiej postaci depresji niezbędne mogą okazać się antydepresanty na receptę. O ich doborze i dawkowaniu może zdecydować wyłącznie lekarz. Czasami jednak dokucza nam depresja w lekkiej postaci. Przede wszystkim objawia się to tym, że cierpimy na spadek nastroju, jesteśmy apatyczni, pozbawieni energii. Możemy wtedy spróbować kuracji naturalnej.

Tabletki na depresję bez recepty zawierają naturalne składniki, które poprawiają humor i łagodzą stany niepokoju. Do składników, których należy szukać w składzie leków antydepresyjnych bez recepty należą:

• Dziurawiec. Napar lub wyciąg z tego zioła to najsilniejszy roślinny lek antydepresyjny bez recepty. Wpływa też pozytywnie na układ trawienny. Swoje właściwości dziurawiec zawdzięcza żółtemu barwnikowi – hipertynie. Barwnik ten powoduje również nadwrażliwość na słońce oraz osłabia działanie pigułek antykoncepcyjnych. Może wchodzić reakcje z innymi lekami. W żadnym wypadku nie należy łączyć dziurawca z innymi antydepresantami. Przyjmując preparaty z dziurawcem, warto skonsultować się z lekarzem. W aptekach bez recepty dostępny jest dziurawiec w formie ziela (herbatek), wyciągu lub nalewki.
• Ginkgo biloba (miłorząb japoński).Ta długowieczna roślina od wielu lat znana jest ze swojego zbawiennego wpływu na pracę mózgu i na pamięć. Miłorząb wspomaga leczenie łagodnej depresji. To łagodny i bezpieczny antydepresant, dostępny pod postacią tabletek, wyciągów i suszu do przygotowywania naparów.
• Kwasy tłuszczowe Omega-3. Zwykle cierpimy na niedobór kwasów Omega-3 w diecie. Chociaż mają zbawienny wpływ na cały organizm (np. pracę mózgu), to ich działanie antydepresyjne jest bardzo łagodne. Kwasy Omega-3 raczej wspomagają leczenie depresji w połączeniu z lekami niż ją samodzielnie leczą. Łagodzą i zapobiegają pojawieniu się jej objawów. Nie ma szczególnych ograniczeń w stosowaniu suplementów diety z kwasami Omega-3. W aptekach zwykle dostępne są w formie kapsułek lub oleju z ryb (tranu).
• 5-HTP (5-Hydroksytryptofan). To naturalny aminokwas wytwarzany z afrykańskiej rośliny Griffonia Simplicifolia. 5-HTP jest prekursorem serotoniny, a to oznacza, że przyspiesza i usprawnia wytwarzanie “hormonu szczęścia”. Jest to stosunkowo nowy lek na depresję bez recepty i niewystarczająco przebadany. Poprawia nastrój, łagodzi migreny, likwiduje zaburzenia snu. Nie zaobserwowano skutków ubocznych. Mimo to, w przypadku łączenia go z innymi lekami należy skonsultować się z lekarzem. W aptekach 5-HTP dostępny jest w postaci tabletek.
• SAMe (S-Adenozylometionina). Jest to organiczny związek chemiczny produkowany w wątrobie przy udziale kwasu foliowego. Bierze udział w procesie metylacji, a tym samym podnosi poziom serotoniny w organizmie. To skuteczny antydepresant, jednak może wywoływać skutki uboczne (zaburzenia snu, brak apetytu, zawroty głowy). W aptekach leki antydepresyjne z SAMe dostępne są w formie tabletek.
• Różeniec górski (Rhodiola Rosea). Jest to roślina powszechnie stosowana w Norwegii, Szwecji, Islandii i Rosji jako naturalny antydepresant i środek uspokajający. Reguluje poziom serotoniny i dopaminy, a tym samym poprawia nastrój i ogólne samopoczucie. Usuwa skutki stresu. Różeniec to bezpieczny naturalny antydepresant. W aptekach różeniec dostępny jest w postaci tabletek lub sproszkowanego korzenia.
• Witaminy i minerały. Zbilansowana dieta wpływa na zdrowie układu nerwowego, w tym również na walkę z jego chorobami. Szczególne właściwości antydepresyjne mają witaminy z grupy B (B12 i B8, czyli inozytol), magnez, cynk i chrom. Substancje te warto suplementować również w celu zapobiegania spadkom nastroju. Oczywiście, najrozsądniej byłoby zadbać o dietę, która dostarczy wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Depresja jest poważną chorobą, której w żadnym wypadku nie można lekceważyć. W przypadku okresowego spadku nastroju warto wypróbować leki antydepresyjne bez recepty. Warto też zadbać o zbilansowaną dietę, codzienną dawkę ruchu i dobre relacje z rodziną i przyjaciółmi. Jeżeli jednak doświadczamy ciężkich objawów depresji, koniecznie należy zwrócić się o pomoc do specjalisty. Dobierze odpowiednie antydepresanty i zaproponuje terapię. W żadnym wypadku nie należy czekać, aż depresja sama minie.