Style przywiązania

Z czego wynikają umiejętności, dzięki którym potrafimy wejść w relacje z drugim człowiekiem? Rodzimy się z nimi, czy nabywamy wraz z wiekiem? Jak się okazuje, style przywiązania są wynikiem doświadczeń nabywanych w bardzo wczesnym dzieciństwie. Właśnie dlatego to rodzice i opiekunowie są odpowiedzialni za nasz styl przywiązania.

Czym jest przywiązanie?

Mary Ainsworth stworzyła koncepcję stylów przywiązania. Jej klasyczna forma dzieli je na trzy typy – bezpieczny, lękowo-unikający i lękowo-ambiwalnetny. Inni badacze z czasem zdecydowali się poszerzyć nieco ten podział. Od czego uwarunkowane jest przejawianie danego stylu przywiązania? W głównej mierze zależy on od pierwszych kontaktów i doświadczeń z rodzicami oraz osobami, które opiekowały się nami we wczesnym dzieciństwie. Od tych relacji zależą przekonania dorosłego człowieka na temat siebie oraz przywiązania do innych. Styl przywiązania w dorosłym życiu zwykle odnosi się do partnera życiowego. Sposób w jaki budujemy relacje z drugą osobą, oraz nasza postawa w nim (pewna siebie, uległa) również zależna jest od stylu przywiązania. Stworzenie zdrowej relacji z drugą osobą możliwe jest w momencie, kiedy obie osoby mają zdolność do stworzenia silnej więzi. Wiele osób doszukuje się przyczyn kryzysu w związku oraz jego późniejszego rozpadu nie tam gdzie trzeba. Psycholodzy i psychoterapeuci zazwyczaj zwracają uwagę na okres wczesnego dzieciństwa i relacje z rodzicami. Obserwowanie rodziców, ich relacji oraz zachowania, bardzo często znajduje odzwierciedlenie w dorosłym życiu. Przyjrzyjmy się teraz pokrótce, podstawowym typom stylów przywiązania.

Bezpieczny styl przywiązania

Osoby charakteryzujące się bezpiecznym stylem przywiązania są zdolne do stworzenia trwałego związku z partnerem. Styl ten w założeniach opiera się na poczuciu bezpieczeń-stwa. Dziecko w zdrowych relacjach z rodzicami, ufa im i czuje się przy nich bezpiecznie. Ma możliwość właściwego rozwoju psychicznego, buduje poczucie własnej wartości. Bezpieczny styl przywiązania przyczynia się do chętnego poznawania świata oraz angażowania się społecznie. W dorosłym życiu pewność siebie oraz właściwe poczucie własnej wartości przydaje się nie tylko w relacjach w związku z najbliższym partnerem. W związku osoba taka potrafi się właściwie odnaleźć. Jest uległa, a kiedy trzeba, potrafi zaznaczyć granice. Mimo odrębności potrafi okazywać czułość i bliskość. Osoby takie są wolne od nieuzasadnionego strachu przed odrzuceniem.

Styl lękowo-unikający

Styl lękowo-unikający wykształca się u dzieci, których relacje z rodzicami nie są takie, jak należy. Relacje te wynikają z zachowania rodziców, które wykazuje brak akceptacji dla dziecka lub wystarczającej ilości zainteresowania. Styl lękowo-unikający może się pojawić również na skutek nadmiernej kontroli rodzicielskiej. Osoby z tym stylem przywiązania charakteryzują się:

• wysokim poziomem lęku
• negatywnym postrzeganiem siebie oraz świata
• niską samooceną
• nadmierną krytyką własnej osoby praz przeświadczeniem, że nie zasługuje się na miłość
• pozornym ignorowaniem matki oraz unikanie jej, z drugiej strony odczuwa lęk i stres przed odrzuceniem z jej strony
• przekonaniem o tym, że od ludzi można spodziewać się jedynie przykrych rzeczy
• wycofaniem społecznym
• lękiem przed bliskością
• unikaniem intymności w dorosłym życiu
• brakiem zaufania do partnera
• przejawianiem skłonności do pracoholizmu i przypadkowych kontaktów seksualnych

Styl odrzucająco-unikający

Styl ten różni się od poprzedniego wysoką samooceną. Osoba taka postrzega świat oraz ludzi wokół, jako złych i niezdolnych do jakiejkolwiek dobroci. Oto podstawowe cechy charakterystyczne osoby o takim stylu przywiązania:

• nieufność i wrogość wobec innych
• bierna agresja
• niechęć do dostosowywania się do ogólnie przyjętych norm moralnych oraz społecznych
• buntowanie się
• kumulacja złości i wypieranie jej w formie wybuchu agresji
• brak zdolności do właściwego odczytywania oraz wyrażania emocji

Styl ten charakterystyczny jest dla około 20 % dzieci. Jest on wynikiem dorastania w strachu. Poczucie odrzucenia przez matkę, brak bliskości z matką stają się wynikiem zaprzestania podejmowania prób wyrażania emocji. W życiu dorosłym osoby takie są wręcz skrępowane obecnością innych. Związki takich osób również bywają ciężkie. Są one powściągliwe w okazywaniu uczuć, ze względu na strach przed odrzuceniem. Mają skłonności do kontrolowania partnera.

Style przywiązania: Styl ambiwalentny

Styl ambiwalenty charakterystyczny jest również dla 20% dzieci. Jest on wynikiem cha-otycznej opieki. Często doświadczają uczucia miłości od matki, jednak czasem są odrzucane z byle powodu. Dziecko w pewnym momencie nie wie, czego może się spodziewać po rodzicach i z jakim nastawieniem do niego, przyjdzie mu się spotkać w danej chwili. Nie jest również przekonane co do wsparcia rodziców w trudnych chwilach. Styl ambiwalentny sprawia trudności w relacjach z partnerem w dorosłym życiu. Osoba ambiwalentna nigdy nie jest do końca przekonana o uczuciach partnera oraz wydaje się jej, że sama zbyt mocno kocha. W związku takich osób często gości chorobliwa zazdrość, a także szantaż emocjonalny. Osoby ambiwalentne chcą mieć ukochaną osobę tylko i wyłącznie dla siebie. Charakteryzuje się niskim poczuciem własnej wartości, ma skłonności do popadania w skrajne emocje. Lęk przed porzuceniem jest codziennością. Partner osoby o ambiwalentnym stylu może być zmęczony ciągłym zapewnianiem o miłości oraz poświęcaniem jej wyłącznej uwagi. Reasumując osoba przejawiająca ambiwalentny styl zachowania cechuje się:

• lękiem przed odrzuceniem, samotnością, bezradnością
• lękiem związanym z nieobecnością partnera
• dążeniem do całkowitej jedności z partnerem
• silnymi wahaniami nastroju
• obsesyjną zazdrością

Style przywiązania: Styl zdezorganizowany

Styl zdezorganizowany charakterystyczny jest dla osób, które doświadczyły w dzieciństwie przemocy domowej. Mowa tu nie tylko o przemocy fizycznej, ale również psychicznej. Dziecko, które było zaniedbywane i krzywdzone, nie potrafi samodzielnie rozwiązywać swoich problemów. W rodzicu widzi dwa sprzeczne ze sobą uczucia – krzywdy i bezpieczeństwa. Dzieci, u których rozwija się ten styl przywiązania, mają większą podatność do zachorowania na różnego rodzaju choroby psychiczne. Do podstawowych cech charakteryzujących osobę o zdezorganizowanym stylu, możemy zaliczyć:

• chaotyczne zachowanie pod wpływem stresu
• brak organizacji
• uczucie bezradności
• bojaźń i lękliwość
• nieufność wobec innych
• podatność na ADHD
• obudzenie, problemy z koncentracją
• potrzeba kontrolowania otoczenia

Osoby, które charakteryzują się typem przywiązania innym niż bezpieczny, powinny zgłosić się do psychologa bądź psychoterapeuty. Jak widać, sposób wychowania może mieć bardzo duży wpływ na dorosłe życie i znacznie obniżać jego komfort. Nadużycia rodziców wobec dzieci mogą prowadzić do problemów w zawieraniu znajomości oraz kryzysów w związku. Czasem niewłaściwy sposób wychowania prowadzi do depresji, zaburzeń lękowych, skłonności do popadania w nałogi oraz tworzenie toksycznych związków. W takich wypadkach warto skorzystać z pomocy psychologicznej. Psychoterapeuta pomoże pacjentowi odnaleźć źródło jego problemów oraz przepracuje je z pacjentem w taki sposób, by nie obniżało komfortu jego życia.