Spis treści
Czym jest parentyfikacja?
Definicja i pochodzenie terminu
Parentyfikacja to proces psychologiczny, w którym dziecko przejmuje obowiązki i odpowiedzialność należącą do dorosłych, często przedwcześnie dojrzewając emocjonalnie. Termin ten został wprowadzony przez Ivana Boszormenyi-Nagy’a, który jako pierwszy opisał to zjawisko w kontekście rodzin dysfunkcyjnych.
Parentyfikacja może przybierać różne formy – od wspierania emocjonalnego rodziców po przejmowanie obowiązków domowych, opiekę nad rodzeństwem czy zarządzanie finansami rodziny. Choć w pewnym stopniu dzieci uczą się odpowiedzialności poprzez codzienne obowiązki, w przypadku parentyfikacji mamy do czynienia z nadmiernym obciążeniem, które może mieć poważne konsekwencje w dorosłym życiu.
Parentyfikacja jako proces psychologiczny
Dziecko, które przejmuje rolę dorosłego, traci możliwość przeżycia naturalnych etapów dzieciństwa, co prowadzi do problemów emocjonalnych i psychologicznych. Takie dzieci często rezygnują z własnych potrzeb na rzecz dobra rodziny, rozwijając silne mechanizmy kontroli, odpowiedzialności i empatii, ale jednocześnie tracąc kontakt ze swoimi emocjami i potrzebami.
Zjawisko parentyfikacji jest często ukryte i bagatelizowane, ponieważ w społeczeństwie cenione są takie cechy jak odpowiedzialność czy zaradność. Jednak kiedy dziecko nie dostaje w zamian wsparcia i troski, prowadzi to do zaburzeń w dorosłym życiu.
Naturalna odpowiedzialność a nadmierne obciążenie dziecka
Nie każde wczesne przejęcie obowiązków jest szkodliwe. W wielu rodzinach dzieci uczą się odpowiedzialności poprzez drobne zadania domowe czy pomoc rodzicom, co jest ważnym elementem wychowania. Problem pojawia się, gdy dziecko zostaje obarczone zadaniami przekraczającymi jego wiek i możliwości, na przykład:
- Zarządzanie emocjami rodziców – pocieszanie, doradzanie, pełnienie roli „powiernika”.
- Opieka nad rodzeństwem – przejęcie funkcji drugiego rodzica.
- Współodpowiedzialność za finanse rodziny – martwienie się o utrzymanie, podejmowanie pracy w młodym wieku.
- Przejmowanie obowiązków domowych na pełną skalę – gotowanie, sprzątanie, organizowanie życia domowego.
W takich przypadkach parentyfikacja prowadzi do nadmiernego obciążenia psychicznego, które może wpłynąć na rozwój dziecka i jego życie w dorosłości.
Rodzaje parentyfikacji – kiedy dziecko przejmuje rolę dorosłego?
Parentyfikacja nie jest jednorodna – może przybierać różne formy w zależności od sytuacji rodzinnej i zakresu obowiązków, jakie przejmuje dziecko.
Parentyfikacja emocjonalna
W tej formie dziecko pełni rolę „opiekuna emocjonalnego” dorosłego, często służąc jako powiernik problemów i trudnych uczuć. Może to objawiać się w następujący sposób:
- Pocieszanie rodzica w sytuacjach stresowych.
- Branie odpowiedzialności za emocjonalny stan matki lub ojca.
- Rezygnacja z własnych emocji na rzecz stabilizacji domowej atmosfery.
Konsekwencje:
Dorosłe osoby, które były emocjonalnie parentyfikowane, często mają trudności z wyrażaniem własnych potrzeb, mogą czuć się odpowiedzialne za dobrostan innych i mieć trudności w wyznaczaniu granic.
Parentyfikacja instrumentalna
Dotyczy sytuacji, w której dziecko przejmuje fizyczne i organizacyjne obowiązki rodziców. Przykłady obejmują:
- Zajmowanie się domem – gotowanie, sprzątanie, organizacja życia rodzinnego.
- Opieka nad młodszym rodzeństwem – karmienie, odprowadzanie do szkoły, usypianie.
- Zarządzanie sprawami rodzinnymi – dbanie o finanse, umawianie wizyt lekarskich, załatwianie spraw urzędowych.
Konsekwencje:
W dorosłości osoby te mogą mieć tendencję do przejmowania nadmiernej kontroli nad swoim otoczeniem i odczuwania silnego poczucia obowiązku wobec bliskich, nawet jeśli jest to dla nich szkodliwe.
Parentyfikacja odwrócona
Odnosi się do sytuacji, w której dziecko staje się opiekunem rodzica, który sam nie dorósł emocjonalnie. Może to dotyczyć rodziców:
- Niedojrzałych emocjonalnie, którzy nie radzą sobie z życiem dorosłym.
- Cierpiących na choroby psychiczne, np. depresję, zaburzenia lękowe, schizofrenię.
- Uzależnionych od alkoholu lub innych substancji.
Dziecko często pełni w takich przypadkach rolę doradcy, opiekuna, a nawet „terapeuty” rodzica.
Parentyfikacja rodzeństwa
Niektóre dzieci przyjmują rolę „rodzica” wobec swojego młodszego rodzeństwa, zwłaszcza gdy faktyczni opiekunowie są nieobecni lub niewydolni wychowawczo. Przykłady:
- Przygotowywanie posiłków i dbanie o podstawowe potrzeby rodzeństwa.
- Pocieszanie i wspieranie emocjonalne młodszych dzieci w rodzinie.
- Zajmowanie się edukacją rodzeństwa, odrabianie z nimi lekcji, pilnowanie ich obowiązków.
Konsekwencje:
W dorosłości może prowadzić to do trudności w budowaniu zdrowych relacji, ciągłego poczucia odpowiedzialności za innych oraz trudności w odpuszczaniu kontroli.
Jakie są przyczyny parentyfikacji?
Parentyfikacja nie jest świadomym wyborem rodziców, lecz często wynika z trudnych okoliczności życiowych i nieświadomych mechanizmów psychologicznych.
Choroby psychiczne lub uzależnienia u rodziców
Rodzic cierpiący na depresję, zaburzenia lękowe czy choroby psychiczne może nie być w stanie zapewnić dziecku stabilności emocjonalnej. Podobnie, jeśli rodzic zmaga się z uzależnieniem od alkoholu czy narkotyków, dziecko może przejąć odpowiedzialność za codzienne funkcjonowanie domu.
Rozwody i rozpad rodziny
W rodzinach, gdzie doszło do rozwodu, dzieci często stają się „partnerami emocjonalnymi” samotnego rodzica. Wspierają ich, starają się ich „pocieszać” i przejmują więcej obowiązków domowych.
Przemoc domowa i niestabilność emocjonalna
Dzieci wychowywane w domach, gdzie panuje przemoc fizyczna lub psychiczna, często uczą się, że ich zadaniem jest łagodzenie napięć, unikanie konfliktów i chronienie rodzeństwa.
Nadmierne oczekiwania wobec dziecka
Rodzice mogą przekazywać dzieciom przekonanie, że muszą „dorosnąć” szybciej, być odpowiedzialne i pomagać rodzinie w sposób, który przekracza ich naturalne możliwości.
Trudna sytuacja ekonomiczna rodziny
W rodzinach o niskim statusie materialnym dzieci mogą być zmuszane do podejmowania pracy, rezygnowania z edukacji lub zajmowania się domem, aby odciążyć rodziców.
Objawy parentyfikacji u dorosłych – czy możesz być osobą, która tego doświadczyła?
Jeśli w dzieciństwie byłeś odpowiedzialny za emocjonalny lub fizyczny dobrostan rodziców, mogłeś wykształcić pewne schematy zachowań, które trwają do dziś. Parentyfikacja w dorosłym życiu często manifestuje się poprzez nadmierne poczucie obowiązku, trudności z odpuszczaniem i nieumiejętność dbania o własne potrzeby.
Nadmierna potrzeba kontroli i odpowiedzialności
Osoby, które doświadczyły parentyfikacji, często czują, że wszystko zależy od nich. Nie potrafią delegować obowiązków i czują wewnętrzny przymus kontrolowania sytuacji, nawet gdy nie jest to konieczne.
➡ Przykład: Osoba dorosła, która w dzieciństwie opiekowała się młodszym rodzeństwem, może mieć trudność z powierzaniem innym zadań w pracy lub związku, bo czuje, że „nikt nie zrobi tego dobrze”.
Problemy z wyznaczaniem granic w relacjach
Dorośli, którzy jako dzieci pełnili rolę opiekunów, często mają problem z mówieniem „nie” i stawianiem granic. Są skłonni poświęcać swój czas i energię dla innych, nawet kosztem własnego zdrowia.
➡ Przykład: Osoba, która zawsze służy pomocą przyjaciołom, rodzinie czy współpracownikom, nawet gdy jest zmęczona lub przeciążona obowiązkami.
Trudności z zaufaniem i lęk przed zależnością
Parentyfikacja emocjonalna często prowadzi do problemów z zaufaniem. Dziecko, które musiało „być dorosłe”, może w dorosłości czuć, że nie może na nikogo liczyć i że zależność od innych jest czymś negatywnym.
➡ Przykład: Osoba w związku, która unika proszenia o pomoc, bo czuje, że samodzielność to jedyny sposób na uniknięcie rozczarowania.
Przekonanie, że własne potrzeby są mniej ważne
Osoby, które dorastały w parentyfikującym środowisku, często ignorują swoje potrzeby i emocje, ponieważ nauczyły się, że ich dobrostan nie ma znaczenia.
➡ Przykład: Dorosły, który zawsze stawia potrzeby innych ponad własne – np. nie odpoczywa, bo „jest jeszcze tyle do zrobienia dla innych”.
Tendencja do „ratowania” innych kosztem siebie
Parentyfikacja często prowadzi do tego, że w dorosłym życiu osoba czuje się odpowiedzialna za innych i podejmuje rolę „ratownika”. Może przyciągać osoby potrzebujące pomocy i poświęcać się ich problemom.
➡ Przykład: Kobieta, która wchodzi w związki z partnerami wymagającymi „opieki” i próbuje ich zmieniać lub uzdrawiać.
Parentyfikacja w dorosłym życiu – jakie ma konsekwencje?
Parentyfikacja emocjonalna i instrumentalna mogą prowadzić do długofalowych skutków w dorosłym życiu. Osoby, które doświadczyły tego procesu, często zmagają się z różnymi trudnościami emocjonalnymi i społecznymi.
Zaburzenia lękowe i depresyjne
Osoby po doświadczeniu parentyfikacji często borykają się z chronicznym stresem i lękiem, ponieważ całe życie czuły, że muszą być odpowiedzialne za innych. To może prowadzić do zaburzeń lękowych, ataków paniki, a także depresji.
➡ Przykład: Dorosły, który ciągle martwi się o innych, zaniedbując własne potrzeby i zdrowie psychiczne.
Niskie poczucie własnej wartości
Parentyfikacja uczy dzieci, że ich potrzeby są mniej ważne. W dorosłym życiu może to skutkować brakiem pewności siebie i przekonaniem, że nie zasługują na szczęście czy sukces.
➡ Przykład: Osoba, która nie potrafi cieszyć się swoimi osiągnięciami, bo zawsze czuje, że „powinna robić więcej dla innych”.
Trudności w budowaniu zdrowych związków
Dorośli z historią parentyfikacji często przyciągają relacje, w których ponownie odgrywają rolę opiekuna. Może to prowadzić do jednostronnych, obciążających emocjonalnie związków.
➡ Przykład: Kobieta, która zawsze angażuje się w związki z partnerami wymagającymi opieki, przez co sama nie dostaje wsparcia.
Wypalenie zawodowe i emocjonalne
Osoby z tendencją do nadmiernej odpowiedzialności mogą łatwo wpadać w pułapkę przepracowania i wypalenia zawodowego, ponieważ nie potrafią odpuszczać i odpoczywać.
➡ Przykład: Pracownik, który bierze na siebie więcej obowiązków niż inni, bo czuje, że „musi wszystko zrobić sam”.
Poczucie samotności i izolacji
Paradoksalnie, osoby, które zawsze były dla innych, często czują się samotne. Nie wiedzą, jak prosić o wsparcie i czują, że nie mają na kogo liczyć.
➡ Przykład: Osoba, która wspiera wszystkich wokół, ale sama nie ma nikogo, kto mógłby jej pomóc.
Jak rozpoznać, że twoja relacja z rodzicem nadal jest dysfunkcyjna?
Niektóre osoby, mimo dorosłości, wciąż odgrywają rolę „opiekuna” wobec swoich rodziców. Oto kilka sygnałów, że twoja relacja z rodzicem nadal jest obciążająca:
Wciąż czujesz się odpowiedzialny za dobrostan rodzica
Jeśli masz wrażenie, że twoje szczęście zależy od zadowolenia rodzica i nadal czujesz się zobowiązany do dbania o jego emocje, może to oznaczać, że schemat parentyfikacji nie został przerwany.
Czujesz się winny, gdy stawiasz własne potrzeby na pierwszym miejscu
Osoby po parentyfikacji często czują, że dbanie o siebie to egoizm. Mogą mieć trudności z odpoczynkiem, realizacją własnych marzeń czy nawet z podjęciem decyzji o przeprowadzce, jeśli oznaczałoby to zostawienie rodzica „samemu sobie”.
Rodzic nadal manipuluje tobą emocjonalnie
Niektórzy rodzice stosują emocjonalne techniki manipulacji, np. wzbudzając poczucie winy („Gdyby nie ty, byłbym samotny i nieszczęśliwy”).
Masz trudność z odcięciem się od toksycznych schematów
Jeśli mimo świadomości problemu, wciąż czujesz, że musisz być dostępny dla rodzica w każdej chwili, może to oznaczać, że nadal działasz według schematów z dzieciństwa.
Jak przerwać schemat parentyfikacji?
Uświadomienie problemu – pierwszy krok do zmiany
Wielu dorosłych, którzy doświadczyli parentyfikacji w dzieciństwie, nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo wpłynęło to na ich obecne życie. Często mają wrażenie, że są po prostu „odpowiedzialni”, „opiekuńczy” czy „samodzielni”, nie dostrzegając, że ich potrzeba kontrolowania sytuacji, pomagania innym czy unikania własnych emocji wynika z wcześniejszych doświadczeń.
➡ Co możesz zrobić?
- Analizuj swoje schematy myślowe – zastanów się, czy twoje poczucie odpowiedzialności za innych nie jest nadmierne.
- Zadaj sobie pytanie: „Czy w dzieciństwie musiałem dbać o innych kosztem siebie?”
- Jeśli czujesz, że twoje relacje są dla ciebie obciążeniem, to może być sygnał, że działasz według dawnych wzorców.
Praca nad wewnętrznym dzieckiem – jak odzyskać utracone dzieciństwo?
Dzieci, które doświadczyły parentyfikacji, często nie miały okazji przeżyć pełnego dzieciństwa. Być może nie mogłeś pozwolić sobie na zabawę, beztroskę czy popełnianie błędów. W dorosłym życiu może to skutkować nadmiernym perfekcjonizmem, lękiem przed porażką czy trudnością w spontaniczności.
➡ Co możesz zrobić?
- Pozwól sobie na przyjemność i zabawę – zacznij robić rzeczy, które sprawiają ci radość, nawet jeśli wydają się „niepoważne”.
- Pracuj z terapeutą nad zrozumieniem swojego „wewnętrznego dziecka” – nad emocjami, które zostały zepchnięte na dalszy plan.
- Ucz się odpuszczać i dawać sobie prawo do odpoczynku.
Ustalanie zdrowych granic – jak nauczyć się mówić „nie”?
Osoby, które doświadczyły parentyfikacji, często mają trudności ze stawianiem granic – zarówno w relacjach rodzinnych, jak i zawodowych. Mogą czuć się winne, kiedy odmawiają pomocy, a jednocześnie mają wrażenie, że inni ich wykorzystują.
➡ Co możesz zrobić?
- Ćwicz asertywność – naucz się wyrażać swoje potrzeby bez poczucia winy.
- Zastanów się, gdzie w twoim życiu przekraczasz własne granice – w pracy, w rodzinie, w relacjach?
- Naucz się świadomie wybierać, komu i w jakim stopniu poświęcasz swoją energię.
Rezygnacja z roli ratownika – nie musisz dźwigać ciężaru innych
Parentyfikacja często prowadzi do nawyku „ratowania” innych – pomagania im kosztem siebie, przejmowania cudzych problemów i poczucia, że to od ciebie zależy dobrostan bliskich.
➡ Co możesz zrobić?
- Uświadom sobie, że nie jesteś odpowiedzialny za emocje i problemy innych dorosłych.
- Przestań rozwiązywać cudze problemy, jeśli nie jesteś o to proszony.
- Za każdym razem, gdy odczuwasz potrzebę „ratowania”, zapytaj siebie: „Czy to naprawdę moja rola?”.
Psychoterapia jako narzędzie do przepracowania parentyfikacji
Psychoterapia jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na uświadomienie sobie skutków parentyfikacji i ich przepracowanie.
Terapia indywidualna – jak pomaga w rozpoznaniu wzorców zachowań?
Psychoterapia indywidualna pozwala:
✔ Zrozumieć, jakie schematy wykształciłeś w dzieciństwie i jak wpływają one na twoje dorosłe życie.
✔ Pracować nad uwolnieniem się od poczucia winy i nadmiernej odpowiedzialności.
✔ Nauczyć się, jak dbać o siebie bez rezygnowania z relacji z innymi.
Terapia schematów – praca nad destrukcyjnymi przekonaniami
Terapia schematów pomaga w rozpoznaniu głęboko zakorzenionych przekonań, takich jak:
✔ „Muszę dbać o innych, bo inaczej mnie odrzucą.”
✔ „Nie mogę liczyć na nikogo poza sobą.”
✔ „Moje potrzeby nie są ważne.”
Terapia pozwala stopniowo zmieniać te przekonania i uczyć się zdrowych wzorców myślenia.
Terapia par – jak parentyfikacja wpływa na twoje relacje miłosne?
Jeśli dorastałeś w atmosferze parentyfikacji, możesz nieświadomie przyciągać partnerów, którzy wymagają opieki. Terapia par może pomóc w:
✔ Budowaniu zdrowej dynamiki związku opartej na równości.
✔ Przełamywaniu schematu „opiekuna” w relacjach romantycznych.
✔ Ustalaniu zdrowych granic i podziale odpowiedzialności w związku.
Terapia rodzinna – czy można naprawić relacje z rodzicami?
Jeśli twoja relacja z rodzicem nadal jest trudna, terapia rodzinna może pomóc w:
✔ Otwartych rozmowach o przeszłości i skutkach parentyfikacji.
✔ Ustaleniu nowych zasad relacji opartych na wzajemnym szacunku.
✔ Oddzieleniu odpowiedzialności dorosłego dziecka od obowiązków rodzica.
Parentyfikacja a relacje międzyludzkie
Jak wpływa na wybór partnera życiowego?
Osoby po parentyfikacji często wybierają partnerów, którzy potrzebują opieki – np. osoby niedojrzałe emocjonalnie, mające problemy życiowe lub uzależnienia.
➡ Jak to zmienić?
- Naucz się dostrzegać, czy twoja relacja jest partnerska, czy oparta na ratowaniu drugiej osoby.
- Zastanów się, czy twój partner daje ci tyle samo wsparcia, ile ty dajesz jemu.
Syndrom „opiekuna” w relacjach romantycznych
Parentyfikacja może prowadzić do przyjmowania w związku roli opiekuna – osoby, która troszczy się o partnera bardziej niż o siebie.
➡ Co możesz zrobić?
- Naucz się delegować odpowiedzialność w związku.
- Zwróć uwagę na to, czy twoje potrzeby są równie ważne, jak potrzeby partnera.
Parentyfikacja w miejscu pracy – czy jesteś emocjonalnym „menedżerem zespołu”?
Osoby po parentyfikacji często przejmują w pracy rolę „opiekuna” – dbają o atmosferę, rozwiązują konflikty i biorą na siebie więcej obowiązków niż powinni.
➡ Jak to zmienić?
- Naucz się mówić „nie” w pracy.
- Deleguj zadania i nie bierz na siebie zbyt dużej odpowiedzialności.
Jak uwolnić się od parentyfikacji i zacząć żyć dla siebie?
Odkrywanie własnych potrzeb i pragnień
Jednym z największych wyzwań osób po parentyfikacji jest brak świadomości własnych potrzeb. W dzieciństwie nauczyły się skupiać na innych, ignorując własne emocje i pragnienia.
➡ Jak to zmienić?
✔ Zastanów się, co sprawia ci radość – co robisz dla siebie, a nie dla innych?
✔ Prowadź dziennik emocji i potrzeb – zapisuj, co czujesz w różnych sytuacjach.
✔ Ustalaj priorytety – czy twoje działania wynikają z autentycznej chęci, czy z poczucia obowiązku?
Świadomość własnych potrzeb to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad własnym życiem.
Nauka odpoczynku i dbania o siebie
Osoby, które doświadczyły parentyfikacji, często nie potrafią odpoczywać – odpoczynek kojarzy im się z lenistwem, poczuciem winy lub marnowaniem czasu. Tymczasem dbanie o siebie jest kluczowym elementem zdrowia psychicznego.
➡ Jak nauczyć się odpoczywać?
✔ Stosuj techniki relaksacyjne, np. medytację, jogę, mindfulness.
✔ Ustalaj czas wolny w swoim harmonogramie i traktuj go jak obowiązek.
✔ Zmień myślenie o odpoczynku – to nie luksus, lecz konieczność.
Dbanie o siebie to nie egoizm – to fundament zdrowego i satysfakcjonującego życia.
Jak nie powielać tego schematu w relacji z własnymi dziećmi?
Jednym z wyzwań osób, które doświadczyły parentyfikacji, jest nieświadome przekazywanie tego wzorca własnym dzieciom. Rodzic, który sam był zmuszony do wczesnej dorosłości, może mieć trudność z rozróżnieniem zdrowej odpowiedzialności od nadmiernego obciążania dziecka.
➡ Jak tego uniknąć?
✔ Daj dziecku prawo do bycia dzieckiem – nie obciążaj go swoimi emocjami i problemami.
✔ Ucz się delegować obowiązki – niech dziecko wykonuje odpowiednie dla swojego wieku zadania, ale nie ponosi odpowiedzialności za rodzinę.
✔ Buduj relację opartą na wsparciu, a nie oczekiwaniach.
Zdrowa rodzina to taka, w której dziecko nie musi być „dorosłe” przedwcześnie.
Budowanie nowej tożsamości – kim jestem, jeśli nie „ratownikiem”?
Wiele osób po parentyfikacji definiuje swoją wartość poprzez pomaganie innym. Jeśli przez lata twoją rolą było wspieranie rodziców, partnerów czy współpracowników, zmiana tego schematu może być trudna. Jednak budowanie nowej tożsamości to klucz do pełniejszego i bardziej autentycznego życia.
➡ Jak to zrobić?
✔ Poszukaj nowych obszarów, które dają ci satysfakcję – hobby, zainteresowania, cele zawodowe.
✔ Skup się na własnym rozwoju – terapia, coaching, kursy mogą pomóc w odkryciu nowych aspektów siebie.
✔ Ćwicz samodzielność w decyzjach – pytaj siebie: „Co ja chcę, a nie co powinnam/powinienem zrobić dla innych?”.
Zasługujesz na to, by być kimś więcej niż tylko wsparciem dla innych.
Podsumowanie i kluczowe wnioski
Parentyfikacja ma długofalowe skutki w dorosłym życiu – może prowadzić do problemów z relacjami, trudności w wyznaczaniu granic oraz poczucia nadmiernej odpowiedzialności. Jednak uświadomienie sobie tego wzorca i świadoma praca nad zmianą mogą przynieść ogromną poprawę jakości życia.
Jak rozpoznać i zaakceptować skutki parentyfikacji?
✔ Zwróć uwagę na swoje schematy myślowe – czy często czujesz się odpowiedzialny za innych?
✔ Oceń swoje relacje – czy masz skłonność do „ratowania” partnerów lub współpracowników?
✔ Sprawdź, czy masz trudność w stawianiu granic i dbaniu o własne potrzeby.
Pierwsze kroki w kierunku zmiany
✔ Uświadom sobie, że masz prawo do życia na własnych zasadach.
✔ Pracuj nad budowaniem zdrowych granic w relacjach.
✔ Naucz się dbać o siebie i odpoczywać bez poczucia winy.
✔ Rozważ psychoterapię jako sposób na przepracowanie trudnych doświadczeń.
Gdzie szukać profesjonalnej pomocy?
Jeśli czujesz, że schemat parentyfikacji nadal wpływa na twoje życie, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Psychoterapia pomaga:
✔ Rozpoznać mechanizmy, które wpływają na twoje decyzje i relacje.
✔ Pracować nad poczuciem własnej wartości i zdolnością do dbania o siebie.
✔ Przepracować emocjonalne obciążenia związane z dzieciństwem.
Nie musisz dźwigać ciężaru parentyfikacji przez całe życie. Zasługujesz na relacje oparte na równowadze i wsparciu, a nie na obowiązku. Skontaktuj się z terapeutą i zacznij proces zmiany – dla siebie.
Bibliografia
- Jurkovic, G. J. (1997). Lost Childhoods: The Plight of the Parentified Child. Brunner/Mazel.
- Hooper, L. M. (2007). „The Application of Attachment Theory and Family Systems Theory to the Phenomenon of Parentification.” The Family Journal, 15(3), 217-223.
- Schier, K. (2018). Gdy dziecko staje się rodzicem. Odwrócona troska w relacji rodzic–dziecko i jej konsekwencje.Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
