Myśli samobójcze mogą pojawić się w przebiegu depresji, różnego rodzaju uzależnień oraz u osób cierpiących z powodu różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. Myśli samobójcze to takie, które są ściśle związane ze śmiercią, oraz chęcią targnięcia się na własne życie. Myśli samobójcze, dla osoby z problemami mogą dawać pewnego rodzaju ulgę. Koniec życia, dla takiej osoby oznacza koniec problemów, których już dłużej nie jest w stanie udźwignąć. Samobójcze myśli mogą pojawić się u każdego bez względu na płeć, wiek, czy status społeczny. Co robić w wypadku ich wystąpienia? Jak uporać się z myślami samobójczymi?
Spis treści
Czym są myśli samobójcze?

„Moje życie nie ma sensu”, „lepiej żeby mnie już tu nie było” to przykłady myśli samobójczych, które mogą stanowić sposób na uwolnienie się od problemów. Mogą pojawić się na każdym etapie życia, niezależnie od wieku. Myśli samobójcze to przekonania o przymusie odebrania sobie życia oraz planowanie jego wykonania. Towarzyszą rozważaniom egzystencjalnym. Zazwyczaj poprzedzają je myśli rezygnacyjne, które dotyczą przemyśleń dotyczących bezsensu swojego życia i atrakcyjności śmierci. Myśli samobójcze mogą prowadzić do prób samobójczych, czyli konkretnych działań mających na celu odebranie sobie życia. Mogą im towarzyszyć zachowania autoagresywne m.in. samookaleczenia.
Myśli samobójcze świadczą o poważnym kryzysie osoby, u której się pojawiają
Myśli samobójcze świadczą o poważnym kryzysie, którego doświadcza osoba, u której się one pojawiły. Kryzysy te mogą dotyczyć:
- doświadczenia nagłej, trudnej sytuacji, która przekracza zdolność osoby do poradzenia sobie z nią np. utrata bliskiej osoby, pracy, ważnej relacji
- doświadczenia długotrwałej kryzysowej sytuacji, z brakiem nadziei na jej poprawę np. brak możliwości znalezienia pracy przez długi czas
- nieumiejętności poradzenia sobie z napięciem, stresem i są wtedy metodą na ucieczkę od problemów
- problemów psychicznych, zaburzeń: depresyjnych, lękowych, osobowości, odżywiania, psychotycznych a także schizofrenii i uzależnień
Ponadto, stwierdzono że do czynników ryzyka wystąpienia tendencji samobójczych należą czynniki biologiczne i genetyczne.
Myśli samobójcze wśród młodzieży
Młodzież jest narażona na różnego rodzaju czynniki, które mogą stać się przyczyną pojawienia się myśli samobójczych, które mogą prowadzić do targnięcia się na swoje życie. Wśród najczęstszych przyczyn pojawienia się myśli samobójczych wśród młodzieży znajdziemy:
- Zemsta – myśli samobójcze mogą wiązać się z przepełniającymi młoda osobę negatywnymi emocjami, takimi jak złość, wrogość powiązanymi z chęcią zemsty. Swoim zachowaniem młoda osoba może chcieć wzbudzić poczucie winy w osobach, które wyrządziły jej, jakąś krzywdę.
- Izolowanie się – brak umiejętności nawiązywania relacji z innymi, może prowadzić do izolowania się. Przedłużające się stronienie od innych może stać się powodem problemów w normalnym funkcjonowaniu z rówieśnikami. Młoda osoba czując, że nie pasuje do innych, czuje się bezradna, pomijana i zaczyna uważać, że nikt nie zauważyłyby nawet jej braku.
- Zaniżone poczucie własnej wartości – większość młodzieży w pewnym etapie swojego życia, ma problem z zaniżonym poczuciem własnej wartości. Poczucie beznadziejności może wzmagać patowa sytuacja rodzinna – problemy finansowe, choroba alkoholowa, któregoś z rodziców.
- Niepowodzenia, strata – Młodzi ludzie mają tendencję do wyolbrzymiania pewnych spraw. Niepowodzenie lub utrata, czegoś co w danym momencie życia młodego człowieka wydaje się mieć ogromną wartość, może prowadzić do drastycznego obniżenia poczucia własnej wartości oraz pojawienia się myśli samobójczych. Utrata może być również związana z rozpadem relacji romantycznej.
- Depresja – jest to choroba, którą dorośli bagatelizują u dzieci i młodzieży. Obniżenie nastroju, smutek odbierane są, jako naturalny element dojrzewania oraz burze hormonalną. Niestety wielu nastolatków cierpi z powodu depresji i towarzyszących jej myśli samobójczych.
Myśli samobójcze w liczbach
Myśli samobójcze dotyczą około 4% populacji. Częściej pojawiają się u mężczyzn niż kobiet. W większości krajów, osoby które miały w trakcie swojego całego życia myśli suicydalne stanowią od 10% do 18%. Około 1/3 pacjentów gabinetów terapeutycznych, którzy zgłaszają się z zaburzeniami depresyjnymi, lękowymi, osobowości miało w ciągu ostatnich 7 dni myśli samobójcze. Osoby z zaburzeniami depresyjnymi w 55% przypadków miały również takie myśli. Liczby te robią wrażenie. Nie można zatem bagatelizować problemu. Chodzi tu o ludzie życie.
Myśli rezygnacyjne
Czym są myśli rezygnacyjne i jaki mają związek z myślami samobójczymi? Myśli rezygnacyjne i myśli samobójcze nie oznaczają tego samego i nie należy tych dwóch określeń stosować zamiennie. Myśli rezygnacyjne przedstawiają ogólne zniechęcenie, brak energii i chęci do życia. Przedstawiają wewnętrzny smutek danej osoby i jej rezygnację z realizacji wytyczonych celów. Wszystko wokół wydaje się pozbawione sensu. Z kolei myśli samobójcze nawiązują bezpośrednio do chęci popełnienia samobójstwa. Mając myśli rezygnacyjne, chory będzie rozmyślał o tym, że nie chce mu się żyć, z kolei mając myśli samobójcze będzie rozmyślał o tym, jak się zabić.
Myśli suicydalne
Czego dotyczą myśli suicydalne? W skrócie można powiedzieć, że jest to ogół myśli, fantazji, planów oraz urojeń bezpośrednio związanych z własną śmiercią. Osoba mająca myśli suicydalne może wyobrażać sobie, jak będzie wyglądał jej pogrzeb, lub może fantazjować na temat tego, w jaki sposób odbierze sobie życie. Myśli suicydalne są charakterystyczne dla osób mających osobowość chwiejną emocjonalnie.
Mam myśli samobójcze – co robić?
Jeśli ktoś w naszym najbliższym otoczeniu cierpi z powodu nawracających myśli samobójczych, należy okazać takiej osobie zainteresowanie. Zbagatelizowanie problemu może doprowadzić do wielkiego nieszczęścia. Każda osoba, która mówi o tym, że nie ma chęci do życia i daje różne inne niepokojące sygnały, pokazuje tym samym, że jest mocno przeciążona emocjonalnie. To niejako wołanie o pomoc. Chcąc pomóc takiej osobie, można przede wszystkim wysłuchać, co ma do powiedzenia. Opowiedzenie o własnych problemach drugiej osobie, nawet gdy jest ona obca, daje poczucie dużej ulgi. Osobie pogrążonej w rozpaczy i mającej myśli samobójcze należy doradzić szybką konsultację ze specjalistą. Jeśli leży to w naszej mocy, pomóc umówić taką wizytę, a nawet wybrać się wraz z osobą zainteresowaną, by czuła się raźniej. Jeśli terminy u lekarza psychiatry lub psychologa są odległe, a stan zdrowia pacjenta bardzo nas niepokoi, można udać się z taką osobą na SOR, gdzie otrzyma szybką pomoc.
Nigdy nie wolno lekceważyć myśli samobójczych, nawet jeśli dana osoba nie miała w przeszłości prób samobójczych, to stan w jakim się znajduje, jest naprawdę bardzo poważny i wymaga leczenia.
Leczenie
Leczenie należy rozpocząć od oceny ich nasilenia i związanego z nimi ryzyka podjęcia próby samobójczej. Oceny może dokonać lekarz, psycholog, psychoterapeuta, psychiatra (więcej na temat tego czym się różnią psycholog a psychoterapeuta? oraz psycholog a psychiatra). Wykorzystują do tego różne metody: wywiad chorobowy, badanie stanu psychicznego, wywiad środowiskowy oraz specjalne kwestionariusze m.in. Kwestionariusz zachowań samobójczych, Skala myśli samobójczych Becka czy Skala intencji samobójczych. W leczeniu nie rzadko należy wprowadzić farmakoterapię. Głównie stosuje się leki przeciwdepresyjne, które przynoszą poprawę u około 50-70% pacjentów. Oczywiście jednym z bardziej skutecznych form oddziaływań wobec osób z myślami samobójczymi jest psychoterapia. W najtrudniejszych przypadkach, niezbędna będzie hospitalizacja. Nie leczone myśli samobójcze mogą prowadzić do śmierci w wyniku popełnienia samobójstwa. Nie należy zatem odwlekać decyzji o skorzystaniu z profesjonalnej pomocy w przypadku pojawienia się myśli samobójczych.