Mitomania na czym polega ?

Mitomania na czym polega ?

Czy tego chcemy, czy nie, kłamstwo stanowi integralną część życia człowieka. Mamy z nim do czynienia praktycznie na każdym kroku. W niektórych sytuacjach, sami się jego dopuszczamy. Na przykład, wtedy, gdy nie chcemy sprawić komuś przykrości lub gdy chcemy uniknąć konsekwencji popełnionego przez nas czynu. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach kłamstwo zaczyna przybierać patologiczną formę. Mitomania, bo o niej tu mowa, w istotny sposób jest w stanie wpłynąć na jednostkę oraz jej otoczenie. Na czym polega niniejsze zjawisko?  Jakie są jego możliwe przyczyny? I w końcu, czy istnieją skuteczne sposoby zwalczania mitomanii? Kim jest mitoman? Odpowiedzi na te pytania oraz najważniejsze kwestie dotyczące niniejszego zagadnienia opisane zostały w dalszej części artykułu.

Mitomania – co to jest i na czym polega?

W literaturze przedmiotu mitomania (znana również jako patologiczne kłamstwo, zespół Delbrücka lub pseudologia) opisywana jest jako zaburzenie przejawiające się skłonnością do wypowiadania patologicznych kłamstw oraz fantazjowania na temat własnej osoby. Dotyczy ona tworzenia nieprawdziwych historii na temat swojego życia i przebytych doświadczeń. Osoby zmagające się z niniejszym zaburzeniem często snują fantazyjne opowieści odnoszące się do własnego zdrowia lub osiągnięć. Niejednokrotnie w opowieściach tych uwidacznia się chęć przedstawienia się przez jednostkę w jak najbardziej pozytywnym świetle. Dzięki temu, jest ona w stanie wywrzeć dobre wrażenie na swoich rozmówcach, a tym samym stać się centrum ich uwagi. Zdarzają się również przypadki, w których osoby przejawiające skłonności do mitomanii stawiają siebie w roli ofiary. Wówczas, opowiadają one pełne emocjonalności historie dotyczące traumatycznych przeżyć, z jakimi musiały się mierzyć w przeszłości. Zjawisko mitomanii po raz pierwszy opisane zostało w 1891 roku przez niemieckiego psychiatrę Antona Delbrücka. Od jego nazwiska utworzona została nazwa jednostki chorobowej, która określana jest mianem Zespołu Delbrücka.

Mitomania – w jakim wieku może się pojawić i u kogo może występować?

Mitomania stanowi dość powszechne zjawisko u dzieci i posiada charakter przejściowy. Wiąże się często z chęcią przebywania najmłodszych w świecie kolorowych bajek, z którymi na co dzień mają do czynienia. W tworzonych przez nich historiach często możemy dostrzec elementy fantastyczne. Mitomania u dziecka nie powinna budzić zaniepokojenia wśród rodziców. Niemniej jednak, problem pojawia się wtedy, gdy nasze dziecko nie jest w stanie odróżnić prawdy od rzeczywistości. W takim przypadku, konieczne może okazać się zasięgnięcie opinii w gabinecie specjalisty. Na przykład, psychologa lub psychoterapeuty dziecięcego.

Warto wiedzieć, że mitomania diagnozowana jest również u osób dorosłych. Badania naukowe wskazują na fakt, iż niniejsze zaburzenie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Zjawisko to można wytłumaczyć powszechną skłonnością kobiet do fantazjowania na temat różnych sfer własnego życia. Jednak, w przypadku, w którym fantazje te wykraczają poza obszar wyobrażenia i zostają wypowiadane jako stwierdzenia, wówczas możemy mówić o zjawisku mitomani. Liczne badania i obserwacje kliniczne ukazują, iż zespół Delbrücka dotyka częściej osoby, które charakteryzują się niższym poczuciem własnej wartości, posiadają liczne problemy w życiu codziennym i które wymagają stałego zainteresowania własną osobą.

Jakie są możliwe przyczyny mitomani?

Mimo, iż mitomania nie należy do rzadkich zaburzeń, jej przyczyny nie zostały jeszcze do końca poznane. Niemniej jednak, środowisko psychologów oraz psychiatrów wyróżnia pewnie czynniki, które odpowiedzialne mogą być za zwiększenie ryzyka wystąpienia zespołu Delbrücka. Wśród nich ważne miejsce zajmują urazy mózgu lub stany zapalne w obrębie układu nerwowego. Ponadto, nie bez znaczenia są wrodzone właściwości osobowości jednostki. Okazuje się, że mitomania może być również symptomem towarzyszącym w przebiegu takich zaburzeń jak:

• Schizofrenia;

• Zaburzenia natury psychopatycznej;

• Zaburzenie osobowości typu borderline (nazywane również osobowością z pogranicza);

• Narcystyczne zaburzenia osobowości;

• Padaczka.

Istotną informację stanowi również fakt, iż mitomania może pojawiać się na różnych etapach życia człowieka. Dzięki temu, możemy stwierdzić, iż wpływ na jej powstawanie mogą wywierać również czynniki pochodzenia zewnętrznego. Psychologowie i badacze naukowi wskazują na fakt, iż skłonność do patologicznego kłamstwa może występować na skutek przeżycia traumatycznych zdarzeń. Wśród nich wyróżnia się: śmierć bliskiej osoby, występowanie problemu alkoholizmu i/lub narkomanii w rodzinie, przemoc oraz doświadczenie molestowania seksualnego. Zdarzają się bowiem przypadki, w których dzieci doświadczające krzywdy fizycznej (również tej na tle seksualnym) szukają ucieczki w fikcyjnym świecie, który są w stanie wykreować za pośrednictwem własnych opowieści.

Czym różni się mitoman od zwykłego kłamcy?

Tradycyjne kłamstwo charakteryzuje się celowością. W sytuacji, w której mitoman zaczyna kreować swoje opowieści, nie przyświeca mu żaden konkretny cel. Osoby zmagające się z zespołem Delbrücka, w odpowiedzi na różne bodźce skłonne są do tworzenia własnych wizji swojego życia oraz własnej osoby. Mitomani często są niezwykle przekonujący w swoich opowieściach. Dzieję się tak, dlatego, że sami nie odróżniają fikcji od prawdy i często utożsamiają się z własnymi opowieściami. W sytuacji, w której mamy do czynienia z tradycyjnym kłamstwem stosunkowo szybko jesteśmy w stanie ustalić intencje, jakie towarzyszyły jego kreowaniu. Jednakże, w przypadku mitomanii trudno jest rozpoznać, że osoba, którą znamy przez długi okres czasu, większość informacji na swój temat wykreowała we własnej wyobraźni. Ponadto, w przypadku mitomanii kłamstwo posiada charakter permanentny. Osoby zmagające się z niniejszym zaburzeniem często mimowolnie przedstawiają nieprawdziwe informacje na swój temat. Zdarza się również, że zapominają o tym, że przedstawiły komuś fikcyjną opowieść. Wówczas może dojść do rozpoznania zaburzenia ze strony otoczenia.

Mitoman – kto to jest?

Mitoman jest osobą, która z różnych przyczyn skłonna jest to tworzenia fantazyjnych opowieści na temat własnej osoby. Niniejsze zaburzenie może związane być z występowaniem określonych objawów, które opisane zostały w poniższej części tekstu.

Mitomania – objawy

• Po pierwsze: wymyślanie fałszywych, jednak w znacznym stopniu realnych historii na temat własnej osoby, jak i bliskiego otoczenia;

• Po drugie: fantazyjne zabarwianie opowieści dotyczących przebytych zdarzeń. Na przykład, podczas opowieści o czasach studenckich, mitoman jest skłonny wyolbrzymiać swoje osiągnięcia naukowe i zaangażowanie w życie uczelni;

• Po trzecie: wyolbrzymianie własnego znaczenia i osiągnięć w różnych sferach życia jednostki. Na przykład, tych dotyczących kariery zawodowej. Osoby zmagające się z problemem mitomanii często są skłonne do przeceniania w opowieściach własnego znaczenia i umiejętności;

• Po czwarte: nieumiejętność odróżnienia przez mitomana prawdy od fikcji. Mitomani kłamią nieświadomie i nie przyświeca im żaden konkretny cel;

• Po piąte: ignorowanie lub umniejszanie zasług innych osób w snutych przez siebie opowieściach.

W sytuacji, w której podejmujemy próbę skonfrontowania mitomana z faktami, ten skłonny jest do stawiania wyraźnego oporu. Dzieje się tak przede wszystkim ze względu na fakt, iż osoby dotknięte niniejszym zaburzeniem są przekonane o prawdziwym charakterze opowiadanych przez siebie opowieści.

Jak rozpoznać problem mitomanii?

Rozpoznanie mitomanii jest niezwykle trudne. Często stanowi ona objaw innych zaburzeń o charakterze psychicznym. Dlatego też, zadaniem diagnosty jest wykluczenie innych przyczyn patologicznego kłamstwa. W tym celu, pomocne może okazać się wykonanie określonych badań obrazowych mózgu, jak również przeprowadzenie konsultacji psychiatrycznej. Aby zdiagnozować zespół Delbrücka, konieczne jest rozpoznanie intensywności wypowiadanych przez pacjenta kłamstw. Dodatkowo, diagnosta powinien zwrócić uwagę na takie cechy jak:

• Mała podatność na sugestię;

• Niezdolność do rozróżnienia faktów od fikcji;

• Egocentryzm;

• Wykazywanie tendencji do dodawania fantazyjnych opisów w podawaniu odpowiedzi na najprostsze pytania.

Zdarzają się przypadki, w których mitomanii, poproszeni o stworzenie krótkiego opowiadania są w stanie w krótkim czasie stworzyć fantazyjną opowieść, która jest atrakcyjna w odbiorze dla czytelnika. Niemniej jednak, umiejętności pisarskie i ponadprzeciętna kreatywność nie zawsze muszą wskazywać na występowanie zespołu Delbrücka.

Jak leczyć problem mitomanii?

Jedynym skutecznym sposobem leczenia niniejszego zaburzenia jest psychoterapia. Żadne leki nie są w stanie wpłynąć na zmniejszenie tendencji do przejawiania patologicznych kłamstw. Dlatego też, w sytuacji rozpoznania zespołu Delbrücka, konieczne jest znalezienie doświadczonego psychologa lub psychoterapeuty. Podczas systematycznej pracy ze specjalistą, mitoman jest w stanie uświadomić sobie, że przedstawiane przez niego opowieści przepełnione są nieprawdziwymi informacjami. Dodatkowo, zadaniem terapeuty jest wykształcenie w pacjencie umiejętności kontrolowania kłamstwa, jak również jego rozpoznawania. Nieocenione w procesie terapeutycznym jest również odnalezienie przyczyny niniejszego zaburzenia. Przepracowanie przebytych doświadczeń o charakterze traumatycznym może wpłynąć na wykształcenie nowych mechanizmów radzenia sobie z trudnymi emocjami, a tym samym zaprzestanie tworzenia fikcyjnych opowieści na temat własnych doświadczeń i swojej osoby. Terapia w przebiegu mitomanii ma zazwyczaj charakter długotrwały. Jej efekty nierozerwalnie związane są z systematycznością oraz zaangażowaniem zarówno ze strony pacjenta, jak i psychologa/psychoterapeuty. Przeczytaj więcej na temat tego czym się różni psycholog od psychoterapeuty.

Podsumowanie

Mitomania wywiera ogromny wpływ nie tylko na życie jednostki, ale również jej otoczenia. Dlatego też, w przypadku rozpoznania niniejszego zaburzenia, tak ważne jest jak najszybsze rozpoczęcie efektywnej psychoterapii. Ponadto, konieczne jest zapewnienie osobom zmagającym się z zespołem Delbrücka odpowiedniego wsparcia. Należy pamiętać, że wypowiadane przez nich kłamstwa nie są intencjonalne, a stanowią jedynie objaw choroby, która wymaga zastosowania odpowiednich metod leczenia.

Bibliografia

1. Charles C. Dike, Pathological Lying: Symptom or Disease, Psychiatric Times;

2. Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce, małżeństwie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997;

3. Healy W., Healy M., Pathological laying, accusation and swindling. A study in forensic psychology. The Project Gutenberg, March, 1996;

4. Leksykon psychiatrii, Stanisław Pużyński, wyd. PZWL, Warszawa 1993;

5. Psychiatria kliniczna, Tadeusz Bilkiewicz, wyd. PZWL, Warszawa 1989;

6. Rakesh Pal Sharma et al., Case Report: Pseudologia Fantastica, Delhi Psychiatry Journal vol. 10. No. 1; dostęp on-line: http://medind.nic.in/daa/t07/i1/daat07i1p78.pdf

7. Unusual and Rare Psychological Disorders: A Handbook for Clinical Practice and Research, Chapter: (p. 319)Pseudologia Fantastica—Pathological Lying, Petra Garlipp, wyd. Oxford University Press, Waszyngton, 2016;

8. http://www.psychiatrictimes.com/articles/pathological-lying-symptom-or-disease