Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (obsessive-compulsive disorder- OCD), dawniej znane jako nerwica natręctw, cechuje występowanie nawracających myśli i czynności. Osobie chorującej na to zaburzenie trudno jest powstrzymać się od tych czynności, gdyż każda próba kończy się wzrostem lęku/napięcia. To lęk jest główną przyczyną tych zaburzeń. Zachowania kompulsywne mają na celu redukcję napięcia. Dotyczą około 2-3% populacji (także dzieci i młodzieży).
Zaburzenia obsesyjno kompulsywne – Przyczyny
Brak jednoznacznej przyczyny występowania tych zaburzeń. Jako główne czynniki wymienia się obciążoną historię rodziny. Mają wpływ zarówno genetycznie, jak i behawioralnie, przekazując wzorce działania i modelując w ten sposób dziecko. Możliwą przyczyną są także zmiany w obrębie mózgu, zarówno fizyczne, jak i chemiczne (obniżony poziom serotoniny). Czasem zdarza się, że zaburzenia te występują u osoby, które doświadczyły przemocy, molestowania, albo przeżyły traumatyczne przeżycie, a także istotne życiowe wydarzenie, takie jak ciężki poród lub śmierć bliskiej osoby. Perfekcjonizm, ostrożność, przezorność, a także nadmierna dbałość o innych (przedkładanie potrzeb bliskich nad swoje) to cechy osób, które mają większe szanse na rozwinięcie choroby u siebie.
Objawy
Obsesyjno-kompulsywne zaburzenia głównie charakteryzują się występowaniem obsesyjnych myśli oraz natrętnych aktywności (kompulsji). Obsesyjne myśli są niechciane i niemiłe dla osoby jej doświadczającej, powodują poczucie lęku i niepokoju. Kompulsje to powtarzające się zachowanie, które pacjent odczuwa jako silną potrzebę by chwilowo rozładować napięcie wywołane przez obsesyjne myśli. Na przykład, ktoś z obsesyjnym lękiem przed byciem obrabowanym w domu, przed wyjściem z niego sprawdzi kilka lub kilkanaście razy, czy wszystkie drzwi i okna są zamknięte. Najczęściej myśli te dotyczą brudu, obsesji symetrii oraz wątpliwości, czy na pewno coś się stało lub zostało wykonane. Jednakże, osoba z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi może doświadczać zarówno natrętnych myśli oraz kompulsji, jak i tylko jednego z tych problemów.
Najczęściej występujące objawy to:
- obsesyjne, nawracające myśli
- potrzeba wykonania określonej aktywności w celu rozładowania poczucia lęku
- kompulsje znacząco wpływają na codzienne aktywności, np. opóźniając wyjście z domu
- dezorganizacja życia rodzinnego z powodu kompulsji
Leczenie
Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych polega przede wszystkim na psychoterapii oraz czasem na włączonym dodatkowo leczeniu farmakologicznym. Pacjentowi zaleca się psychoterapia poznawczo-behawioralna, podczas której wraz z psychoterapeutą modyfikuje sposób swojego postrzegania oraz uczy się nowych, świadomych reakcji na konkretne bodźce. Często stosowaną w tej terapii metodą jest stopniowe oswajanie się ze swoim lękiem. Polega to na byciu wystawionym na bodziec powodujący lęk i uczenie się nowej reakcji na niego. Jednak dobór rodzaju psychoterapii jest uzależniony zwykle od indywidualnego przypadku i potrzeb pacjenta. Leki stosowane w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych to przede wszystkim selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, stosowane także w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Farmakologia w połączeniu z psychoterapią daje największe szanse na wyleczenie i powrót do prawidłowej formy psychicznej.