Czym jest osobowość paranoiczna?
Osobowość paranoiczna należy do grupy zaburzeń związanych z dziwacznym i ekscentrycznym sposobem myślenia. Ludzie cierpiący na to zaburzenie często doświadczają uczucia paranoi. Objawia się one nieustępliwym brakiem zaufania i podejrzeniami wobec innych, nawet jeśli nie ma żadnych powodów, by być podejrzliwym. Zaburzenie to zwykle rozpoczyna się we wczesnych latach dorosłego życia i częściej dotyka grupy mężczyzn niż kobiet.
Przyczyny
Główną przyczyną powstawania tego zaburzenia jest kombinacja czynników psychologicznych oraz biologicznych. Częstsze występowanie tego zaburzenia spotykane jest u osób, których bliska osoba cierpiała na schizofrenię. Wskazuje to na możliwość genetycznego połączenia tych dwóch schorzeń. Doświadczenia z wczesnego dzieciństwa, takie jak fizyczna lub emocjonalna trauma, także są wskazywane jako jedne z powodów powstawania zaburzeń osobowości paranoicznej.
Objawy
Najczęściej występujące objawy to:
- wątpliwości związane ze szczerością intencji innych osób
- stale krążące myśli na temat zdrady ze strony bliskich osób lub uczucie bycia wykorzystywanym i manipulowanym przez nich
- niechęć do dzielenia się z kimkolwiek swoimi personalnymi informacjami w obawie przed wykorzystaniem tej informacji przeciwko nim
- trzymanie w sobie urazy i niewybaczanie innym ich potknięć
- wysoka wrażliwość i niska odporność na krytykę
- odczytywanie ukrytych znaczeń w zwykłych zdarzeniach i rzeczach
Ludzie cierpiący na zaburzenia osobowości o typie paranoicznym są przekonani o tym, że ktoś chce ich wykorzystać lub zmanipulować. Reagują ze złością i agresją wobec wszelkich postrzeganych przez siebie “ataków” na swoje życie. Dodatkowo chowają w sobie urazę i planują zemstę wobec w ich mniemaniu osób „wrogich”. Często również podejrzewają swoich partnerów o zdradę, w związku z czym trudno jest im pozostać w stałej relacji, zarówno romantycznej, jak i koleżeńskiej. Zwykle są zdystansowani i zimni wobec innych, przejawiają też silną chęć kontroli nad każdą relacją. Mają problem z zrelaksowaniem się, wynikający ze stałego napięcia i stresu. Osoby te są też często bardzo uparte, złowrogo nastawione i kłótliwe. Nie dostrzegają swojego problemu, uważają, że zawsze mają rację we wszystkich swoich podejrzliwych przypuszczeniach.
Osobowość paranoiczna leczenie
Ludzie cierpiący na zaburzenia osobowości typu paranoicznego zwykle nie szukają sami pomocy, gdyż nie dostrzegają problemu w sobie. W przypadku tych zaburzeń, najbardziej efektywna w powrocie do zdrowia jest psychoterapia. Opiera się ona w głównej mierze na pracy w zakresie poprawy zdolności radzenia sobie z codziennością, a także ulepszeniu społecznych interakcji oraz komunikacji. Ponieważ w psychoterapii istotne jest stworzenie zaufanej więzi między pacjentem a terapeutą, leczenie osób z zaburzeniem osobowości paranoicznej jest dużym wyzwaniem. Z powodu braku zaufania wobec psychoterapeuty, wiele osób nie przestrzega planu leczenia. Leczenie farmakologiczne może wspierać psychoterapię, jednakże nie jest głównym czynnikiem w drodze do zdrowia. Leki przeciwlękowe, antydepresyjne oraz przeciwpsychotyczne, także mogą wspomagać leczenie, w szczególności, gdy zaburzenie idzie w parze z innymi problemami, takimi jak depresja i stany lękowe.