Akatyzja jest zaburzeniem nazywanym inaczej niepokojem ruchowym. Objawia się odczuwaniem przemożnej potrzeby ciągłego pozostawania w ruchu. Może ją wywoływać wiele czynników. Najczęściej jednak mówi się o akatyzji polekowej, wywołanej przyjmowaniem leków takich jak neuroleptyki, czy SSRI.
Spis treści
Czym jest akatyzja?
Jest to nic innego jak zaburzenie neurologiczno-ruchowe. Polega ona na odczuwaniu przez osobę dotkniętą tym zaburzeniem, potrzeby pozostawania w ciągłym ruchu. Osoba cierpiąca z powodu akatyzji, nie potrafi siedzieć w jednym miejscu. Wewnętrzny przymus sprawia, że chory rusza kończynami, zmienia wciąż pozycję, przestępuje z nogi na nogę, tupie nogami, czy też stuka palcami. Wewnętrzna silna potrzeba ruchu wiąże się również z odczuwaniem ciągłego niepokoju psychoruchowego oraz napięcia rąk, nóg, klatki piersiowej i brzucha. ICD czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, zalicza te zaburzenie do zaburzeń ruchowych powodowanych przyjmowaniem leków. Wynika to z faktu, iż prawie nigdy nie występuje ona z powodu wystąpienia chorób neurologicznych. Akatyzja polekowa jest najczęściej spotykana. Wynika z długotrwałego przyjmowania leków na schorzenia o podłożu psychicznym.
Objawy akatyzji
Co należy do głównych objawów? Przede wszystkim jest to wspomniana już wcześniej potrzeba ciągłego ruchu. Chory nie potrafi dłuższą chwilę stać w miejscu w bezruchu lub siedzieć. Osoba dotknięta akatyzją przebiera nogami, kiwa się i ciągle zmienia swoją pozycję, zdejmuje i wkłada ubrania wierzchnie. Zwykle objawy chorobowe nasilają się w sytuacjach stresowych oraz w nowym otoczeniu. Jednak pozostawanie w ciągłym ruchu, nie jest jedynym objawem choroby. Wśród dokuczliwych objawów chorobowych możemy wymienić:
- lęk
- rozdrażnienie, nadmierną drażliwość
- napięcie, które można rozładować tylko i wyłącznie ruchem
- napięcie mięśniowe
- problemy z zasypianiem
- odczucia sensoryczne na skórze
- pobudzenie emocjonalne
- problemy z koncentracją (częste przerywanie wykonywanych czynności)
Przyczyny
Co przyczynia się do tego wystąpienia zaburzenia ruchowego? Najczęściej pojawia się na skutek stosowania pewnego rodzaju leków. Chory może się zetknąć kilka godzin po zażyciu leków, jednak bywa również tak, że nieprzyjemne objawy chorobowe pojawiają się po kilku miesiącach leczenia. Akatyzja może pojawić się na skutek szybkiej zmiany dawki leków lub ich nagłego i całkowitego odstawienia. Właśnie dlatego kończąc kurację danymi lekami, lekarz zaleca stopniowe zmniejszanie dawki. Pomaga to ustrzec się przed wystąpieniem wielu objawów niepożądanych w tym właśnie akatyzji.
Leki, których stałe przyjmowanie może wywołać akatyzję:
- neuroleptyki
- leki z grupy SSRI
- leki z grupy SNRI
- trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
- barbiturany
- benzodiazepiny
Może ona wystąpić również, jako jeden z objawów chorobowych autyzmu, psychozy, choroby afektywnej dwubiegunowej. Dolegliwości takie mogą czasem występować u osób chorych na nerwicę oraz depresję. Objawy utrzymujące się przez okres ponad trzech miesięcy, uznawane są za akatyzję przewlekłą.
Może pojawić się po zażyciu niektórych substancji psychoaktywnych, takich jak amfetamina czy kokaina. Objawy tego zaburzenia zauważono również u niektórych osób po zażyciu leków przeciwwymiotnych i blokerów kanałów wapniowych.
Jak leczyć akatyzję?
Czy nieprzyjemne objawy chorobowe należy leczyć, czy czekać aż ustąpią same? W wypadku wystąpienia akatyzji polekowej zaleca się pilną konsultację z lekarzem przepisującym leki. Ustali on przyczynę wystąpienia objawów niepokoju ruchowego. Być może dawka leku została zwiększona zbyt szybko, lub objawy pojawiły się na skutek nagłego odstawienia leku. Lekarz prowadzący postara się o modyfikację sposobu leczenia, co z pewnością przyczyni się do ustąpienia nieprzyjemnych objawów choroby.
Czasem konieczne jest wdrożenie do leczenia leków dodatkowych. Dzieje się tak w wypadku, gdy zmiana dawki leku lub jego całkowite odstawienie może powodować ogólne pogorszenie się stanu pacjenta. Najciekawsze jest to, że w walce z objawami wystąpienia niepokoju ruchowego stosuje się te same leki, które mogą go wywoływać.
Może ona dotknąć osoby w różnym wieku. Terapia leczenia polega przede wszystkim na złagodzeniu dokuczliwych objawów.
